Nadpotliwość

Pot - jak działa i skąd się bierze?

Za produkcję potu odpowiadają gruczoły potowe, rozmieszczone na ciele. Sam pot to charakteryzująca się nieprzyjemnym zapachem wydzielina, składająca się z wody i wielu związków chemicznych, takich jak mocznik, kwas mlekowy, tłuszcze, ale również i związki mineralne. Woń potu zależna jest od przyczyny jego powstawania.

Pot, mimo swojego zapachu, pełni w organizmie ważną rolę: odpowiada między innymi za schładzanie organizmu oraz zapewnia także regulację wilgoci skóry.

Gruczoły potowe - w jaki sposób działają?

Gruczoły potowe nie tylko wydzielają pot, ale także odbierają sygnał od neuronów znajdujących się w podwzgórzu mózgu, które informują o nagrzewaniu się ciała. To właśnie w takich momentach gruczoły zaczynają produkować pot, który później uwalnia się przez pory - właśnie dlatego najczęściej pocimy się nie tylko wtedy, gdy dopisuje ciepła pogoda, ale również wtedy, gdy zwiększa się temperatura ciała (np. z powodu choroby albo w trakcie ćwiczeń).

Gruczoły potowe i produkcja potu powiązane są jednak nie tylko z podwzgórzem, ale również z ośrodkowym układem nerwowym, dlatego pocenie się może być także reakcją emocjonalną - odpowiedzią organizmu na stres albo strach.

Zaburzenia potliwości - przyczyny nadpotliwości

Istnieje wiele powodów nadmiernego pocenia się. Jedną z przyczyn jest z całą pewnością otyłość, nadpotliwość występuje także w jako element towarzyszący innym chorobom, takim jak cukrzyca lub nowotwór. Szczególnie nadmierną nocną potliwość często łączy się z hipoglikemią, czyli spadkiem poziomu cukru we krwi - trzeba jednak pamiętać, że czasem nocne pocenie się może być reakcją emocjonalną, np. na stresujące sny.

Równie często wymienia się przyczyny hormonalne - uderzenia gorąca związane z menopauzą, nadczynność tarczycy. Nie bez wpływu na nadmierną potliwość pozostają również problemy emocjonalne oraz psychiczne, mogące wywoływać nadpotliwość. Inną przyczyną nocnych zaburzeń potliwości mogą być przyjmowane na noc leki.

U dzieci przyczyną hiperhydrozy - czyli nadmiernego pocenia się - powodem problemu bardzo często jest nadczynność gruczołów potowych. W takim przypadku mówi się o tak zwanej nadpotliwości uogólnionej. Równomiernie rozmieszczona hiperhydroza występuje również u dorosłych.

Objawy hiperhydrozy

Objawy hiperhydrozy są łatwo zauważalne - w zasadzie określa je sama nazwa przypadłości: nadpotliwość. Duża potliwość, szczególnie w nietypowych sytuacjach, to powód do rozważenia istnienia przypadłości.

Na szczególną uwagę zasługuje w tym przypadku objaw nadmiernego pocenia się przy małym wysiłku lub w niskich temperaturach.

Warto wiedzieć, że powody nadpotliwości często można określić na podstawie objawów - a konkretniej na podstawie narażonych na nadmierne pocenie się miejsc. Nadpotliowość głowy i nadpotliwość twarzy często kojarzona jest z problemami hormonalnymi, takimi jak wspomniana wcześniej menopauza (ale również trądzik czy inne wynikające z okresu dojrzewania problemy skórne). Czasem potliwość twarzy i głowy to także kwestia uwarunkowań genetycznych lub stresu.

Nadpotliwość dłoni ma swoją przyczynę już w samym rozłożeniu gruczołów potowych, których duża część znajduje się właśnie na rękach. Pocenie się rąk i pocenie się dłoni często powiązane jest z emocjonalną reakcją na stres, ale często wynika także z infekcji skórnych czy zaburzeń neurologicznych.

Nieco trudniej jest wskazać specyficzną przyczynę nadmiernej potliwości pleców czy nadmiernej potliwości pod pachami, które mogą wynikać z każdego ze wspomnianych wcześniej problemów zdrowotnych.

Jak diagnozować i leczyć wzmożoną potliwość?

Nienaturalne pocenie się łatwo jest rozpoznać, dlatego do diagnostyki problemu wystarczą stosunkowo proste testy, oparte o skalę HDSS, pozwalającą określić stopień hiperhydrozy. Więcej czasu może zająć jednak poszukiwanie przyczyny choroby; zazwyczaj w takim przypadku zleca się dodatkowe badania, pozwalające lepiej określić powody powstania nadpotliwości.

Co do zasady leczenie nadpotliwości zacząć można od środków domowych. Podstawą jest oczywiście dbanie o higienę osobistą, ze szczególnym uwzględnieniem tych miejsc, które pocą się nadmiernie. Częste kapiele, regularna zmiana ubrań na czyste i uszyte z naturalnych materiałów - to najprostsze działania, które można podejmować, walcząc z mocnym poceniem się. Wymiana materiałów nie powinna jednak ograniczać się tylko do garderoby - również pościele czy ręczniki należy dopasować do potrzeb skóry, co może ograniczyć ciągłe pocenie się.

Nie bez znaczenia - w kontekście działań podejmowanych, by zwalczyć dużą potliwość spowodowaną stresem - są działania relaksacyjne. Więcej czasu poświęconego np. przyjemnym kąpielom, domowa aromaterapia, częstsze przerwy; wszystko to pozwala redukować stres, co może przyczynić się do ograniczenia zwiększonej potliwości.

Także zmianę nawyków żywieniowych uznać można za dobrą formę walki z nienaturalnym poceniem się. Warto przetestować odstawienie kofeiny, alkoholu, zdecydować się na wizytę u alergologa, by wykluczyć reakcje uczuleniowe. W diecie powinno się uwzględnić witaminy, minerały i regularne nawadnianie organizmu. Dodatek stanowić mogą napary ziołowe, które mogą ograniczyć wydzielanie potu.

Dodatkową czynnością, którą wykonać można by domowymi sposobami zwalczać efekty zwiększonej potliwości, jest wymiana kosmetyków.

Bardzo często wymienienie stosowanych preparatów (albo dobranie nowych) może wpłynąć na zmniejszenie potliwości.

Wzmożoną potliwość można także próbować zwalczać przy pomocy przystosowanych do tego płynów, maści czy kremów.

Mówiąc o kremach i maściach - wkraczamy na teren farmakoterapii, czyli nieco bardziej zaawansowanych działań podejmowanych po to, by rozwiązać problem wzmożonej potliwości. Leki na nadpotliwość to nie tylko kosmetyki, ale również tabletki; istnieje wiele preparatów, które poleca się w terapii hiperhydrozy.

Inne sposoby na nadpotliwość to na przykład laseroterapia. Leczenie przy użyciu tej formy terapii to stosunkowo nowe rozwiązanie, które polecają nie tylko lekarze, ale również i kosmetolodzy, ze względu na niską inwazyjność i niewielki stopień ryzyka zabiegu. Metoda polega na miejscowym, lokalnym uszkodzeniu działania gruczołów potowych w miejscu, które najbardziej narażone jest na nadpotliwość, dzięki czemu zmniejsza się ilość wydzielanego potu. Laseroterapia charakteryzuje się natychmiastowym działaniem i krótkim okresem rekonwalescencji (do 2 dni), jednak pamiętać należy, że różnorodne choroby skóry mogą stanowić wyraźne przeciwwskazania uniemożliwiające wykorzystanie tego sposobu leczenia.

Alternatywą jest skutecznie zwalczająca nadpotliwość jonoforeza, czyli zabieg porażania gruczołów potowych za pomocą napięcia elektrycznego, co z kolei wpływa na hamowanie przewodnictwa, zmianę pH i zmniejszenie aktywności gruczołów. Zabieg jest całkowicie bezbolesny i natychmiastowy, co bez wątpienia dodatkowo zwiększa jego atrakcyjność. Efekty utrzymują się nawet do dwóch lat. Minusem jest duża ilość zabiegów, która wymagana jest, by osiągnąć pełną skuteczność.

Ciekawym sposobem leczenia hiperhydrozy jest botox. Przy pomocy niewielkiej ilości toksyny botulinowej blokuje się gruczoły potowe. Używana w trakcie zabiegu substancja wpływa na unerwienie gruczołów potowych, tym samym ograniczając ich działanie. Stosuje się ją jednak tylko w wyjątkowo ciężkich przypadkach nadpotliwości. Zabieg wykonywany jest w kilkanaście minut i nie wymaga jakiegokolwiek okresu rekonwalescencji. Efekt działania tej metody terapii to około rok. Botoks najczęściej poleca się do leczenia nadmiernej potliwości dłoni, stóp oraz pach. Chociaż zabieg może być bolesny, większość dermatologów zgadza się, że jest to ból niewymagający znieczulenia - które mimo wszystko jest dostępne dla pacjenta, który by go sobie życzył.

Rozwój nauki i wiedzy o ciele człowieka pozwala wykształcać coraz to nowe formy terapii, do których w tym przypadku należy między innymi termoliza; w tym przypadku to prąd o wysokiej częstotliwości, ale niskim napięciu wytwarza wysoką temperaturę, która wpływa na gruczoły potowe, przez co wydzielają one mniej potu. Na podobnej zasadzie działa inny nowoczesny zabieg - radiofrekwencja mikroigłowa, która także wykorzystuje działanie temperatury do kontrolowanego niszczenia gruczołów potowych.

Podane powyżej przykłady terapii wyraźnie wskazują na to, że nadpotliwość to uleczalna przypadłość, którą można zwalczać na wiele sposobów - jednak pierwszym krokiem ku temu będzie zawsze kontakt z lekarzem. Trzeba bowiem pamiętać o tym, że każda metoda leczenia posiada swoje plusy, ale także minusy - w postaci przeciwwskazań. Właśnie dlatego zachęcamy do konsultacji z lekarzem, jeśli tylko zauważyliście u siebie objawy specyficzne dla hiperhydrozy.