ADHD (z ang. Attention Deficit Hyperactivity Disorder) należy do zaburzeń zachowania i emocji. Rozpoczynają się one zwykle w dzieciństwie i wieku młodzieńczym. Związane są z nim dysfunkcje na trzech różnych obszarach: impulsywności, nadruchliwości oraz zachowaniu uwagi. Przeważnie ADHD u dzieci rozwija się do 7. roku życia. Z czasem objawy stają się mniej zauważalne. Wynika to z większego dostosowania się pacjenta do środowiska ze względu na starszy wiek lub nauczenia go odpowiednich zachowań. Przykład: dziecko w szkole podstawowej będzie potrzebowało wstawać i chodzić po klasie, a u dorosłej osoby objaw nadpobudliwości ruchowej będzie występował w postaci rysowania bez przerwy w czasie wykładu lub machania długopisem. Leczenie ADHD niezależnie od wieku nigdy nie jest łatwe, jednak pozwala ono zminimalizować objawy i poprawić komfort życia.
Możliwe przyczyny powstawania ADHD
Nie ma jednej, konkretnej przyczyny występowania zespołu nadpobudliwości psychoruchowej. Wpływa na to kilka czynników, m.in. geny, a także zmniejszona aktywność dopaminy. Oprócz dziedzicznego podłoża, istnieje także szereg innych czynników wpływających na rozwój ADHD:
Symptomy występowania ADHD dotyczą trzech sfer:
- impulsywności
- nadruchliwości
- zaburzeń koncentracji i uwagi
Dziecko z ADHD nie kontroluje tego o czym i gdzie mówi. Jest nadpobudliwe, często przerywa rozmowy innych lub odpowiada na pytanie, zanim zostanie ono dokończone. Dziecko ma trudność z doczekaniem się na swoją kolej, dlatego stanie w kolejce do kas w sklepie, czy czekanie na swój ruch podczas różnych gier będzie dla niego denerwujące i irytujące. Gdy wpadnie mu do głowy jakiś pomysł, musi go natychmiast zrealizować.
Dziecka z ADHD wszędzie jest pełno - przebywa w ciągłym ruchu. Jeżeli jednak już siedzi to i tak widoczna jest u niego nadruchliwość. Ciężko jest mu pozostać w jednym miejscu, zaczyna się wiercić, przebierać nogami, nie może powstrzymać się od mówienia, a czasem bywa bardzo hałaśliwe. Często również ma problemy z kontynuowaniem rozpoczętego zdania, nie umie dostosować zachowania do panującej sytuacji oraz nie potrafi podczas zabawy zachowywać się cicho.
Zaburzenia uwagi i koncentracji
Trudności w skupieniu uwagi, brak dbałości o szczegóły i dobrej organizacji, problemy z pamięcią oraz ciągłe roztargnienie są kolejnymi objawami zespołu nadpobudliwości psychoruchowej. Dodatkowo dziecko unika wykonywania czynności wymagających od niego większego zaangażowania i długotrwałej koncentracji. Często także gubi zabawki i różne przedmioty, nie mogąc sobie przypomnieć, gdzie je zostawiło.
Diagnostyka i rozpoznanie ADHD
Aby postawić właściwą diagnozę konieczna jest współpraca kilku specjalistów: pediatry, psychologa, psychiatry i czasem neurologa dziecięcego. Przeprowadzany jest wnikliwy wywiad z rodzicami dziecka i w miarę możliwości z jego wychowawcą, dzięki czemu lekarz zna zachowanie dziecka w domu i w szkole, wśród rówieśników.
Podczas diagnostyki psycholog wykonuje specjalne testy diagnostyczne. Ich celem jest ocena intelektualna dziecka, jego zdolności do koncentracji i zapamiętywania oraz ocena sprawności i koordynacji ruchowej.
Jak wygląda prawidłowe leczenie ADHD
Terapia ADHD dla każdego dziecka jest opracowana indywidualnie. Przy budowaniu schematu terapii bierze się pod uwagę wiek dziecka, jego ogólny stan zdrowia i rodzaj objawów, a następnie dobrać odpowiednią procedurę terapeutyczną. Mogą się one składać z:
- psychoterapii;
- terapii rodzinnej;
- leczenia farmakologicznego;
- terapii dziecka wśród rówieśników;
- zajęć psychoedukacyjnych dla rodziców.
Jeszcze nie tak dawno sądzono, że ADHD częściej występują u chłopców niż u dziewcząt. Obecnie uważa się, że częstotliwość występowania u obu płci jest podobna. U chłopców jednak dominują objawy nadmiernej ruchliwości, a u dziewczynek zaburzenia koncentracji uwagi.
Konsekwencje przy braku leczenia
Brak leczenia ADHD wpływa niekorzystnie nie tylko na życie całej rodziny dziecka, ale także na jego przyszłe życie. Dorosły, który zmagał się od dzieciństwa z ADHD i nie był poddany odpowiedniej terapii, jest bardziej podatny na korzystanie z różnych substancji psychoaktywnych oraz występowanie zaburzeń psychicznych.
Nieleczone ADHD może pozostawiać powikłania zdrowotne i emocjonalne.
Skutkują one niskim poczuciem własnej wartości - jest to szczególnie widoczne u nastolatków. Dorośli z ADHD, które nie było leczone, częściej mogą mieć problemy zarówno w życiu osobistym jak i zawodowym.
