Afty, nadżerki - co to takiego?
Bolesne dolegliwości powstające w okolicach jamy ustnej charakteryzują się zróżnicowanymi przyczynami występowania. Zasadniczo jednak afty to owrzodzenia błony śluzowej, występujące pojedynczo lub w grupie, objawiające się owalnym stanem zapalnym, różniące się wielkością, wyróżniające się bolesnością.
Określenie “nadżerka” funkcjonuje jako zbiór, w którym zawierają się także afty. O nadżerkach mówi się jednak także w przypadku innych od aft stanów chorobowych, takich jak nowotwory jamy ustnej, objawy infekcji. Za nadżerki uznaje się także urazy błony śluzowej jamy ustnej.
Afty to problem, który wyróżnia się bardzo charakterystycznymi objawami. Powstają w jamie ustnej, pojawiając się często w podobnych miejscach; afty na podniebieniu, afty na policzku (po wewnętrznej stronie), afty na wardze, afty na dziąśle, afty na języku i pod językiem - to powszechna lokalizacja nadżerek. Nieco rzadziej występują afty w gardle czy afty na migdałkach, które mogą być powikłaniem lub objawem innych chorób.
Samo pojawienie się afty zwiastują typowe, zauważalne objawy, których występowania można doszukać się w jamie ustnej. Zanim dojdzie do utworzenia nadżerki, zaobserwować można rumień i wykwity na błonie śluzowej. Później przeradzają się one w aftę - najczęściej zaokrąglone owrzodzenie pokryte białym nalotem, otoczone zaognionym rąbkiem zapalnym błony śluzowej.
Afty to często nawracający kłopot, który łączy się z bólem i podrażnieniami, mogący wynikać z występowania u chorego dolegliwości ogólnoustrojowych.
Na podstawie badań zaproponowano system klasyfikacji aft, który wyróżnia:
Niektóre prace naukowe wyróżniają także inne rodzaje aftoz, opisując je jako element składowy zespołów klinicznych występujących w jamie ustnej, jak na przykład zespół Behceta. Oprócz tego, wśród rodzajów zapalenia jamy ustnej wyróżnia się również aftowe zapalenie jamy ustnej.
Epidemiologia i etiologia - od czego biorą się afty?
Afty to powszechny problem, ale jego występowanie w populacji nie jest dobrze udokumentowane. Badania sugerują, że w populacji ogólnej z aftą walczyło co najmniej 30% osób dorosłych w Polsce. Biorąc pod uwagę, że do powstawania aft mogą mogą przyczynić się tak prozaiczne zdarzenia jak przygryzienia policzka czy języka - należy zakładać, że statystyki są zdecydowanie wyższe.
Jeśli chodzi o przyczyny powstawania aft w buzi, to są one wyjątkowo różnorodne. Do ogólnych przyczyn aftowego zapalenia jamy ustnej zalicza się:
Diagnostyka i leczenie - sposoby na afty
Nadżerka w ustach, objawiająca się “krostkami” w jamie ustnej, to objaw wielu potencjalnych przypadłości, na które zwracamy uwagę powyżej. Dlatego - chociaż same symptomy są podobne we wszystkich przypadkach - należy pamiętać, że nie istnieje jedyny dobry sposób leczenia aft.
O ile ich rozpoznanie jest dość łatwe, o tyle warto wiedzieć, że podstawą działania diagnostycznego prowadzonego przez lekarza jest ocenienie, czy aftoza ma charakter nawrotowy oraz czy nie wynika z innych chorób.
W większości przypadków leczenie aft będzie polegało na redukcji czynników ryzyka (stresu, złej higieny jamy ustnej, zmiany diety) oraz leczenia miejscowego.
Miejscowo, w celu leczenia aft, stosować można ogromną liczbę dostępnych na rynku maści na afty, które nie tylko leczą, ale także przyspieszają gojenie, znieczulają i redukują ognisko zapalne. Pasty, żele i płukanki do jamy ustnej to powszechnie dostępne w aptekach rozwiązania. Najczęściej bazują one na składnikach takich jak Solcoseryl, Sucralfat, benzydamina, chlorheksydyna.
Inaczej sprawy mają się w przypadku ciężkich postaci aftozy nawrotowej. Diagnostyka częstych aftoz może zakładać konieczność wykonania dodatkowych badań, które wykluczą na przykład zmiany nowotworowe czy aftozę wtórną. W nawrotowej aftozie, oprócz leczenia miejscowego, stosuje się także sterydoterapię, dodatkową suplementację witaminową, leki antyalergiczne, a w ostateczności - laseroterapię i kauteryzację zmian.
Leki na afty to nie wszystko - istnieją także domowe sposoby na afty, skuteczne również w przypadku częstej aftozy. Szczególnie pomocne mogą okazać się tu płukanki ziołowe, na przykład z szałwii, odwaru wody różanej, łopianu lekarskiego oraz wszystkich ziół, które koją ból, zmniejszają stan zapalny i przyspieszają gojenie się ran. Na nadżerki można także stosować okłady z torebek herbaty czy płukanki z wody utlenionej.
Afty to powszechny problem - jednak nie należy go lekceważyć! Oprócz tego, że wywołują one bolesne dolegliwości, mogą być także zwiastunem poważniejszych zmian zdrowotnych. W przypadku aft, podobnie jak w przypadku wielu innych problemów zdrowotnych, warto kierować się zasadą - lepiej zapobiegać niż leczyć! Odpowiednio szybko postawiona diagnoza, stosowanie się do zaleceń lekarza i używanie poleconych leków sprawią, że bolesne dolegliwości szybko pozostaną tylko nieprzyjemnym wspomnieniem.
