Afty, nadżerki - co to takiego?
Bolesne dolegliwości powstające w okolicach jamy ustnej charakteryzują się zróżnicowanymi przyczynami występowania. Zasadniczo jednak afty to owrzodzenia błony śluzowej, występujące pojedynczo lub w grupie, objawiające się owalnym stanem zapalnym, różniące się wielkością, wyróżniające się bolesnością.
Określenie “nadżerka” funkcjonuje jako zbiór, w którym zawierają się także afty. O nadżerkach mówi się jednak także w przypadku innych od aft stanów chorobowych, takich jak nowotwory jamy ustnej, objawy infekcji. Za nadżerki uznaje się także urazy błony śluzowej jamy ustnej.
Afty - objawy choroby
Afty to problem, który wyróżnia się bardzo charakterystycznymi objawami. Powstają w jamie ustnej, pojawiając się często w podobnych miejscach; afty na podniebieniu, afty na policzku (po wewnętrznej stronie), afty na wardze, afty na dziąśle, afty na języku i pod językiem - to powszechna lokalizacja nadżerek. Nieco rzadziej występują afty w gardle czy afty na migdałkach, które mogą być powikłaniem lub objawem innych chorób.
Samo pojawienie się afty zwiastują typowe, zauważalne objawy, których występowania można doszukać się w jamie ustnej. Zanim dojdzie do utworzenia nadżerki, zaobserwować można rumień i wykwity na błonie śluzowej. Później przeradzają się one w aftę - najczęściej zaokrąglone owrzodzenie pokryte białym nalotem, otoczone zaognionym rąbkiem zapalnym błony śluzowej.
Afty to często nawracający kłopot, który łączy się z bólem i podrażnieniami, mogący wynikać z występowania u chorego dolegliwości ogólnoustrojowych.
Jeżeli zauważysz u siebie którykolwiek z wymienionych wyżej objawów, zgłoś się do lekarza. Swoją wizytę możesz zarezerwować już dziś dzięki Jutro Medical. Zarejestruj się.
Rodzaje aft
Na podstawie badań zaproponowano system klasyfikacji aft, który wyróżnia:
- Duże afty Suttona - wyjątkowo bolesne, najrzadziej występujące afty , charakteryzujące się dużym rozmiarem (do 2 centymetrów). Pojawieniu się owrzodzeń mogą towarzyszyć objawy takie jak gorączka, problemy z mówieniem i przełykaniem.
- Małe afty Mikulicza - bolesne nadżerki o niewielkich rozmiarach, mogą występować mnogo, najczęściej ustępują po tygodniu lub dwóch od wystąpienia.
- Afty opryszczkowe - nieczęsto występujące, drobne zmiany aftowe, pojawiające się głównie w okolicach dziąseł i podniebienia. Goją się nieco dłużej, bo do 21 dni.
Niektóre prace naukowe wyróżniają także inne rodzaje aftoz, opisując je jako element składowy zespołów klinicznych występujących w jamie ustnej, jak na przykład zespół Behceta. Oprócz tego, wśród rodzajów zapalenia jamy ustnej wyróżnia się również aftowe zapalenie jamy ustnej.
Epidemiologia i etiologia - od czego biorą się afty?
Afty to powszechny problem, ale jego występowanie w populacji nie jest dobrze udokumentowane. Badania sugerują, że w populacji ogólnej z aftą walczyło co najmniej 30% osób dorosłych w Polsce. Biorąc pod uwagę, że do powstawania aft mogą mogą przyczynić się tak prozaiczne zdarzenia jak przygryzienia policzka czy języka - należy zakładać, że statystyki są zdecydowanie wyższe.
Jeśli chodzi o przyczyny powstawania aft w buzi, to są one wyjątkowo różnorodne. Do ogólnych przyczyn aftowego zapalenia jamy ustnej zalicza się:
- stosowanie płynów do płukania jamy ustnej oraz pasty do zębów z nieodpowiednim składem (składniki wywołujące uczulenie lub np. laurosiarczan sodu)
- wykrycie u chorego bakterii Helicobacter pylori oraz innych chorób towarzyszących
- problemy hormonalne u kobiet
- urazy mechaniczne - przygryzienia, skaleczenia, otarcia (np. sztućcami, wykałaczką czy przy zakładaniu protezy)
- mikrourazy wynikające ze zbyt energicznego i silnego szczotkowania zębów
- nieodpowiednia dieta (ostre lub kwaśne potrawy, brak witamin i minerałów w spożywanych pokarmach)
- alergie (wywoływane nie tylko przez potrawy, ale również leki, gumy do życia, przyprawy, papierosy)
Diagnostyka i leczenie - sposoby na afty
Nadżerka w ustach, objawiająca się “krostkami” w jamie ustnej, to objaw wielu potencjalnych przypadłości, na które zwracamy uwagę powyżej. Dlatego - chociaż same symptomy są podobne we wszystkich przypadkach - należy pamiętać, że nie istnieje jedyny dobry sposób leczenia aft.
O ile ich rozpoznanie jest dość łatwe, o tyle warto wiedzieć, że podstawą działania diagnostycznego prowadzonego przez lekarza jest ocenienie, czy aftoza ma charakter nawrotowy oraz czy nie wynika z innych chorób.
W większości przypadków leczenie aft będzie polegało na redukcji czynników ryzyka (stresu, złej higieny jamy ustnej, zmiany diety) oraz leczenia miejscowego.
Miejscowo, w celu leczenia aft, stosować można ogromną liczbę dostępnych na rynku maści na afty, które nie tylko leczą, ale także przyspieszają gojenie, znieczulają i redukują ognisko zapalne. Pasty, żele i płukanki do jamy ustnej to powszechnie dostępne w aptekach rozwiązania. Najczęściej bazują one na składnikach takich jak Solcoseryl, Sucralfat, benzydamina, chlorheksydyna.
Inaczej sprawy mają się w przypadku ciężkich postaci aftozy nawrotowej. Diagnostyka częstych aftoz może zakładać konieczność wykonania dodatkowych badań, które wykluczą na przykład zmiany nowotworowe czy aftozę wtórną. W nawrotowej aftozie, oprócz leczenia miejscowego, stosuje się także sterydoterapię, dodatkową suplementację witaminową, leki antyalergiczne, a w ostateczności - laseroterapię i kauteryzację zmian.
Leki na afty to nie wszystko - istnieją także domowe sposoby na afty, skuteczne również w przypadku częstej aftozy. Szczególnie pomocne mogą okazać się tu płukanki ziołowe, na przykład z szałwii, odwaru wody różanej, łopianu lekarskiego oraz wszystkich ziół, które koją ból, zmniejszają stan zapalny i przyspieszają gojenie się ran. Na nadżerki można także stosować okłady z torebek herbaty czy płukanki z wody utlenionej.
Afty to powszechny problem - jednak nie należy go lekceważyć! Oprócz tego, że wywołują one bolesne dolegliwości, mogą być także zwiastunem poważniejszych zmian zdrowotnych. W przypadku aft, podobnie jak w przypadku wielu innych problemów zdrowotnych, warto kierować się zasadą - lepiej zapobiegać niż leczyć! Odpowiednio szybko postawiona diagnoza, stosowanie się do zaleceń lekarza i używanie poleconych leków sprawią, że bolesne dolegliwości szybko pozostaną tylko nieprzyjemnym wspomnieniem.