Alergia, potocznie nazywana uczuleniem, to patologiczna reakcja organizmu na działanie specyficznych substancji obcych - czynników alergicznych, określanych często jako alergeny. Zagadnienie, którego nazwa pochodzi z języka greckiego (od “allos”, czyli “zmieniony” oraz “ergon”, czyli reaktywny), do nomenklatury medycznej wprowadził Clemense Pirquet.
W skali roku, od ponad kilkudziesięciu lat na świecie coraz więcej osób zapada na choroby alergiczne. Posiadają również liczne i różnorodne objawy, dlatego warto uważniej przyjrzeć się uczuleniom tego typu.
Charakterystyka nieprawidłowych reakcji pokarmowych
Alergia pokarmowa to spory problem, jest on jednak bardzo dobrze opisany. Dzięki temu wiemy, że wszystkie nieprawidłowe reakcje organizmu na spożywany pokarm można podzielić na toksyczne i nietoksyczne. Do reakcji nietoksycznych należą nietolerancje pokarmowe oraz alergie pokarmowe. Te pierwsze charakteryzuje się jako nieprawidłową reakcję organizmu, w której udziału nie biorą mechanizmy immunologiczne. W przypadku alergii pokarmowych, w nadmierną lub zaburzoną reakcję na pokarm zaangażowany jest układ immunologiczny.
Alergia pokarmowa dzieli się również na kilka pomniejszych rodzajów. Wyróżnia się alergie pokarmowe dwóch typów - IgE-zależne oraz IgE-niezależne. Te pierwsze charakteryzują się bardzo szybko występującymi objawami, do których należeć może między innymi wstrząs anafilaktyczny. Mimo to, to alergie IgE-niezależne uważa się często za poważniejsze; to tak zwane alergie utajone, których symptomy i objawy mogą ujawnić się dopiero kilka dni po zjedzeniu pokarmu.
Alergia pokarmowa utajona teoretycznie łączy się z innymi problemami zdrowotnymi, za które może być odpowiedzialna. Należą do nich między innymi: otyłość, cukrzyca, łuszczyca czy depresja.
Alergia pokarmowa dotyczy nie tylko osób dorosłych, ale również i dzieci.
Najnowsze dane sugerują, że na uczulenie pokarmowe cierpi nawet 8% dzieci i niemowląt. Alergia pokarmowa u dorosłych dotyka także około 2-4% ogółu populacji.
Objawy alergii pokarmowej - na co zwracać uwagę
Alergia pokarmowa wywołuje zróżnicowane objawy, które mogą wystąpić po kilku minutach od przyjęcia pokarmu, ale również i po kilku godzinach lub dniach, w zależności od rodzaju reakcji organizmu. Objawy główne uczulenia to najczęściej wstrząs anafilaktyczny, któremu towarzyszyć może również tachykardia czy hipotonia.
Do innych popularnych objawów uczulenia pokarmowego należą:
Od strony układu oddechowego, charakterystyczne objawy alergii pokarmowej to między innymi:
Wyróżnia się także objawy skórne uczulenia pokarmowego, do których należy między innymi: wysypka pokarmowa, rumień, pokrzywka, obrzęk i świąd skóry, wypryski skórne (często występujące na twarzy).
Nieco rzadziej objawy alergii pokarmowej to migrenowe bóle głowy, bezsenność, zmęczenie, obrzęki stawów, zapalenie spojówek.
Alergeny pokarmowe - jakie jedzenie uczula najczęściej?
Co najczęściej uczula? Istnieją określone rodzaje pokarmu, które bardzo często powodują reakcje alergiczne. Do popularnych alergenów pokarmowych zalicza się:
Leczenie alergii pokarmowej
Każdy, kto cierpi na uczulenie pokarmowe, zadaje sobie w myślach pytanie - czy alergię pokarmową da się wyleczyć?
W niektórych przypadkach - owszem! Najpierw trzeba jednak ją rozpoznać; z pomocą przychodzi tu odpowiednio postawiona diagnoza, wykonana w oparciu o testy medyczne, takie jak chociażby testy skórne. Czynności sprawdzające pozwolą także ustalić rodzaj alergii - o ile uczulenie IgE - zależne, charakteryzujące się szybkim wystąpieniem objawów, łatwo jest rozpoznać, o tyle alergia pokarmowa IgE - niezależna wymaga nieco bardziej szczegółowego podejścia, z uwagi na swoje przewlekłe i mniej typowe objawy, takie jak zapalenia jelita czy żołądka.
Najprostszym sposobem na zlikwidowanie efektów uczulenia pokarmowego, jest oczywiście unikanie pokarmów, które powodują reakcję alergiczną.
Nie zawsze jest do jednak wystarczające dla osób, które chciałyby cieszyć się smakiem niedostępnych dla nich potraw. O ile w lekkich alergiach pokarmowych o mało problematycznych objawach mogą pomagać leki antyalergiczne, o tyle nie zawsze są one wystarczające dla tych chorych, którym grożą objawy takie, jak na przykład wstrząs anafilaktyczny.
Bardzo często w takich przypadkach najlepszym rozwiązaniem staje się dieta eliminacyjna, która całkowicie odrzuca z codziennych posiłków alergika uczulające go produkty. Jej celem jest wyciszenie reakcji lub ich całkowita eliminacja. Uważa się, że dieta eliminacyjna działa u około 30% chorych, którzy pozbywają się problemu w ciągu kilku miesięcy (do kilku lat) od wprowadzenia rygorystycznej kontroli spożywanych produktów.
Dobry wpływ na wyciszenie lub eliminację objawów alergii pokarmowej mają również niektóre probiotyki, szczególnie zawierające szczepy bakterii z rodzaju Lactobacillus oraz Bifidobacterium.
Warto jednak pamiętać, że kwestie diety eliminacyjnej oraz innych metod leczenia alergii pokarmowej należy omówić z alergologiem, który pomoże dopasować sposoby leczenia do indywidualnych potrzeb chorego, podejmując decyzje w oparciu o występujące objawy oraz stopień uczulenia.
Żywność zmodyfikowana - hipoalergiczne rodzaje pokarmu
O żywności hipoalergicznej ciężko jest mówić jak o lekarstwie. Mimo to jest ona wyraźną i interesującą alternatywą dla osób chorych na alergię pokarmową, gdyż wspiera dietę eliminacyjną.
Żywność hipoalergiczna powstaje przy wykorzystaniu różnorodnych działań chemicznych (np. estryfikacja czy hydroliza), fizycznych (np. obróbka żywności pod wysokim ciśnieniem czy przy pomocy ultradźwięków), biotechnologicznych.
Chociaż w większości przypadków żywność hipoalergiczna powstaje w wyniku hydrolizy białek, doskonałe rezultaty przynosi w ostatnich latach również produkcja żywności zmodyfikowanej genetycznie, czego przykładem mogą być popularne pokarmy bezglutenowe. Stanowią one dobry wybór dla osób borykających się z alergią pokarmową, gdyż pomagają unikać tych pokarmów, które wywołują przykre objawy.
