Tarczyca to jeden z najważniejszych gruczołów wydzielania wewnętrznego w ciele człowieka, który odpowiada za wiele różnych funkcji. Jej prawidłowe działanie jest konieczne, by organizm mógł rozwijać się efektywnie i zdrowo. Istnieje wiele przypadłości, które mogą utrudniać odpowiednie funkcjonowanie tarczycy - jedną z nich jest choroba Hashimoto. Skąd się bierze, jak się objawia i jak wyleczyć Hashimoto? Na te pytania odpowiada poniższy artykuł!
Tarczyca - co to takiego?
Tarczyca to duży, położony w przedniej części szyi gruczoł wydzielania wewnętrznego, który odpowiada za wytwarzanie pod wpływem TSH hormonu T3 i T4 (odpowiednio trijodotyronina i tyroksyna). Odgrywa bardzo ważną rolę w różnorodnych procesach metabolicznych, rozwoju płciowym, pracy układu sercowo-naczyniowego. Rozregulowana tarczyca może być powodem wielu poważnych problemów zdrowotnych - nieleczona choroba tarczycy może prowadzić nawet do śmierci.
Czym jest choroba Hashimoto?
Po raz pierwszy objawy choroby Hashimoto opisano już ponad sto lat temu. To właśnie od nazwiska lekarza badającego symptomy przypadłości - wzięła się jej późniejsza nazwa.
Hashimoto to autoimmunologiczna choroba powiązana z układem odpornościowym, która wywołuje przewlekły stan zapalny tarczycy. Często określa się ją również jako przewlekłe, limfocytowe zapalenie tarczycy.
Hashimoto stanowi jedną z najczęstszych przyczyn niedoczynności tarczycy, jednak warto pamiętać o tym, że choroba często nie daje typowych dla niedoczynności objawów - wręcz przeciwnie, zdarza się tak, że symptomem rozwijającej się choroby Hashimoto jest przemijająca i łagodna w przebiegu nadczynność tarczycy.
Nieswoiste objawy lub często bezobjawowy charakter utrudnia wczesne wykrycie choroby, która nieleczona niszczy tarczycę oraz destabilizuje równowagę organizmu.
Skąd bierze się choroba Hashimoto?
Choroba Hashimoto to przewlekła dolegliwość autoimmunologiczna, której geneza nie jest jeszcze w pełni poznana. Wiadomo jednak, że choroba może mieć podłoże genetyczne, jako że udokumentowano powiązania między obecnością przeciwciał u związanych z Hashimoto u rodziców, a występowaniem choroby u dzieci (lub w późniejszych pokoleniach).
Teoretycznie powinno to ułatwiać rozpoznawanie choroby - w praktyce jednak nie zawsze tak jest. Obecność choroby w rodzinie nie gwarantuje pojawienia się jej w konkretnej odnodze rodziny, a dodatkowych problemów przysparza fakt, że zaburzenia tarczycy często pozostają niezdiagnozowane, przez co historia choroby w rodzinie w ogóle nie musi istnieć.
W innych przypadkach za powstanie choroby mogą odpowiadać czynniki zewnętrzne - zła dieta, nieodpowiedni tryb życia, leki.
Przebieg choroby Hashimoto
Choroba Hashimoto charakteryzuje się określonym przebiegiem.
Na pierwszym dochodzi do pierwszych zmian w organizmie, które doprowadzają do ataku komórek odpornościowych organizmu na tarczycę. Reakcja wywołuje stan zapalny, który wpływa na działanie narządu. Na wczesnym etapie charakterystyczne jest lekkie powiększenie tarczycy oraz naprzemiennie występujące stany niedoczynności i nadczynności tarczycy.
Przez następne lata choroba rozwija się, najczęściej w ukryciu, powodując miarowe niszczenie tarczycy. Zazwyczaj jest to jednak rozwój niejawny, którego objawy są albo trudne do wykrycia, albo zwyczajnie nieobecne, przez co chory nie jest w stanie odpowiednio wcześnie zareagować na chorobę w jej wczesnym stadium rozwoju.
W kolejnym etapie organizmowi, wyniszczonemu przewlekłym stanem zapalnym, zaczyna brakować hormonów tarczycy; w tym przypadku można mówić już o niedoczynności tarczycy, co prowadzi do konkretnych i trudnych do przeoczenia problemów ze zdrowiem. To właśnie najczęściej w tym momencie chorzy decydują się na wizytę w gabinecie lekarskim i rozpoczęcie diagnozy oraz leczenia.
Hashimoto - objawy choroby
Istnieje wiele symptomów Hashimoto, które częściowo utożsamiać można z objawami niedoczynności tarczycy. Niestety nie zawsze są one na tyle nasilone, by ułatwiać diagnozę; nierzadko pierwsze symptomy są bagatelizowane przez chorego. W innych przypadkach Hashimoto może długo występować w formie bezobjawowej.
Wśród objawów Hashimoto wyróżnić można:
- problemy z koncentracją i skupieniem uwagi
- towarzyszące choremu ciągłe uczucie zmęczenia i pozbawienia energii
- nabieranie masy ciała (nie powiązane ze zmianą nawyków żywieniowych)
- problemy z cerą i włosami (suche włosy i skóra)
- kłopoty z metabolizmem; wzdęcia, zaparcia i inne dolegliwości gastryczne
- bóle i sztywność mięśni i stawów
- problemy z miesiączką (np. nadmierne krwawienie)
- obniżone libido
Jak łatwo zauważyć, wiele objawów Hashimoto łatwo jest zbagatelizować, przypisując je działaniu zdecydowanie mniej poważnych problemów.
Diagnozowanie choroby Hashimoto
Hashimoto niełatwo jest rozpoznać, przynajmniej na początkowym etapie choroby. Dlatego należy pamiętać o kilku czynnikach, które potencjalnie narażają na zachorowanie na Hashimoto.
Na Hashimoto w szczególności narażone są osoby zmagające się z cukrzycą, bielactwem, celiakią i innymi chorobami autoimmunologicznymi. Oprócz tego - osoby w rodzinie których istnieją inne przypadki choroby.
Trzeba także pamiętać o statystykach, które w przypadku Hashimoto pozostają nieubłagane:
Kobiety zapadają na chorobę niemal dziesięć razy częściej niż mężczyźni.
Wizyta w gabinecie lekarza najczęściej rozpocznie się jednak od wywiadu z chorym, który pozwoli określić wstępną diagnozę. Do jej potwierdzenia wymaganych będzie kilka badań - między innymi USG, które pozwala stwierdzić w jakim stanie znajduje się tarczyca. Konieczne będą także badania poziomu hormonów, wykonywane na podstawie pobranej krwi.
Jeśli choroba Hashimoto zostanie potwierdzona - należy wdrożyć uzależnione od stanu chorego leczenie.
Leczenie choroby Hashimoto
Choroba Hashimoto to choroba nieuleczalna; nie istnieje metoda, która pozwoliłaby całkowicie zahamować niszczenie tarczycy - cofnięcie zmian nie wchodzi również w grę.
Nie znaczy to wcale, że nie istnieją sposoby pozwalające na kontrolowanie choroby. W większości przypadków są to metody tożsame z terapią leczenie niedoczynności tarczycy. W zaawansowanej niedoczynności stosuje się więc na przykład tyroksynę.
W leczeniu choroby Hashimoto zwraca się także uwagę na niezwykłą rolę diety oraz trybu życia. Regularne wysypianie, redukcja stresu, zwiększony ruch - mogą skutecznie wpłynąć na poprawę metabolizmu zakłóconego w wyniku działania choroby. Elementem podobnych działań jest również dieta; chorobę Hashimoto często łączy się z nietolerancją glutenu z powodu celiakii. Badania potwierdzają, że stosowanie diety wolnej od glutenu pomaga zmniejszyć dokuczliwość objawów choroby Hashimoto, jednak także inne rodzaje diety charakteryzują się skutecznością.
Co w takim razie jeść, a czego nie jeść, jeśli cierpi się na chorobę Hashimoto?
Dieta w chorobie Hashimoto
Niedoczynność tarczycy i stan zapalny tarczycy nie muszą wiązać się z niedoborami pierwiastku, który bezpośrednio związany jest z tarczycą - jodem. Mimo to w diecie Hashimoto często ujmuje się nasiona, które są bogate w selen, jod, żelazo i cynk, a więc pierwiastki, które mają swój udział w pracy tarczycy.
Chorując na Hashimoto powinno spożywać się pokarmy bogate w błonnik i białko, kwasy omega - 3.
Białko odpowiada za podaż aminokwasów, które są niezbędne w syntezie hormonów T3 i T4; za źródło białka w diecie posłużyć mogą jaja, produkty mleczne czy chude mięso.
Tłuszcze, które wspomagają syntezę hormonów i zapewniają dostęp do omega-3, wykazują się cechami przeciwzapalnymi. Znajdziemy je na przykład w rybach i oleju lnianym.
Błonnik pozwala na poprawę perystaltyki jelit i redukcję występujących w Hashimoto zaparć, stabilizuje też glukozę i cholesterol; znajdziemy go w produktach zbożowych.
Pierwiastki i witaminy ważne dla tarczycy pozwolą uzupełnić ryby (np. łosoś czy sardynki), jaja, mięso wołowe, pestki dyni, słonecznika, kakao, orzechy brazylijskie. W pełni pokryją one dzienne zapotrzebowanie na cynk, jod, selen czy żelazo.
Hashimoto, chociaż stanowi chorobę przewlekłą, nieuleczalną i o poważnych skutkach, nie jest bezpośrednim zagrożeniem dla życia, jeśli tylko chory pozostaje pod opieką lekarza, przyjmuje leki i stosuje się do zaleceń specjalistów. Właśnie dlatego warto pamiętać o tym, że nie należy lekceważyć żadnych objawów, które mogą doprowadzić do wczesnego wykrycia Hashimoto oraz innych chorób. Wcześnie zdiagnozowana choroba to często gwarancja dużo łatwiejszego leczenia. Z każdym symptomem - warto udać się do lekarza, który z całą pewnością pomoże odkryć naturę problemu i wdroży skuteczne leczenie.
