Cukrzyca typu 2 (insulinoniezależna)

Choroby cywilizacyjne to przypadłości, które określa się czasem mianem chorób społecznych i chorób stylu życia. Jak wskazuje na to sama ich nazwa, powiązane są i wynikają bezpośrednio z rosnącego rozwoju cywilizacyjnego. Również cukrzycę - grupę chorób wynikających z zaburzeń wydzielania lub działania insuliny - uznaje się często za przykład chorób cywilizacyjnych. Jest to szczególnie prawdziwe w przypadku cukrzycy typu 2, zwanej również cukrzycą insulinoniezależną. Jakie są przyczyny cukrzycy typu 2, jak objawia się choroba i w jaki sposób ją leczyć?

Cukrzyca insulinozależna i cukrzyca insulinoniezależna - czym jest cukrzyca?

Cukrzyca jest chorobą metaboliczną, która dotyka rokrocznie coraz większej ilości osób - na co wskazują dane WHO. Między innymi dlatego cukrzycę uznaje się za chorobę cywilizacyjną.

Cukrzyca to przypadłość charakteryzującą się zaburzeniem przemiany węglowodanów, co prowadzi do wzrostu poziomu glukozy we krwi. Glukoza jest podstawowym źródłem energii dla organizmu, a jej transport z krwi do komórek wymaga działania insuliny - hormonu wytwarzanego przez trzustkę. W przypadku cukrzycy, działanie lub wydzielania insuliny przez trzustkę są zakłócone.

Istnieją dwa typy cukrzycy:cukrzyca typu 1 - cukrzyca insulinozależna - oraz cukrzyca typu 2, znana jako cukrzyca insulinoniezależna.

Cukrzyca insulinozależna (synonim cukrzycy typu 1), jest autoimmunologicznym schorzeniem, w którym układ immunologiczny organizmu niszczy komórki beta trzustki, odpowiedzialne za produkcję insuliny. W rezultacie organizm nie jest w stanie wyprodukować wystarczającej ilości insuliny, co prowadzi do wzrostu stężenia glukozy we krwi. Cukrzyca typu 1 najczęściej diagnozowana u dzieci i młodzieży, chociaż może występować w każdym wieku - i właśnie z tego powodu często nazywa się ją cukrzycą młodzieńczą.

Cukrzyca insulinoniezależna (synonim cukrzycy typu 2), jest najczęściej występującym typem cukrzycy. W cukrzycy typu 2 organizm wytwarza insulinę, ale komórki nie wykorzystują jej prawidłowo, co może prowadzić do stanu zwanego insulinoopornością. Choroba może również występować wtedy, kiedy komórki wykorzystują insulinę prawidłowo, ale trzustka produkuje jej niewystarczające ilości, niepokrywające zapotrzebowania organizmu.

Przyczyny cukrzycy typu 2

W przypadku cukrzycy typu 2 można mówić o kilku głównych czynnikach, które doprowadzić mogą do powstania choroby.

Jako główną przyczynę cukrzycy typu 2 wymienia się często otyłość. Wraz z rosnącym poziomem otyłości, komórki organizmu stają się mniej wrażliwe na insulinę, co prowadzi do wzrostu stężenia glukozy we krwi. Brak aktywności fizycznej jest również czynnikiem ryzyka, ponieważ regularna aktywność fizyczna pomaga w utrzymaniu prawidłowego stężenia cukru we krwi i poprawia wrażliwość na insulinę.

Niektóre zaburzenia metaboliczne, takie jak zespół metaboliczny, insulinooporność, a także zaburzenia hormonalne, mogą zwiększać ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2. Stany te wpływają na procesy metaboliczne organizmu i mogą utrudnić prawidłowe działanie insuliny.

Także wysoki poziom stresu, zarówno emocjonalnego, jak i fizycznego, może wpływać na rozwój cukrzycy typu 2. Stres prowadzi do zwiększenia poziomu kortyzolu, co może wpływać na stężenie glukozy we krwi. Ponadto niezdrowy styl życia, związany z nieprawidłowym odżywianiem, paleniem papierosów i nadmiernym spożyciem alkoholu, może zwiększać ryzyko cukrzycy typu 2.

Na przykładzie powyżej omówionych przyczyn cukrzycy typu 2 można łatwo zrozumieć, dlaczego zalicza się ją do grona chorób cywilizacyjnych. Warto jednak pamiętać o tym, że nie na wszystkie przyczyny rozwoju problemu możemy mieć wpływ; cukrzyca typu 2 może być wywoływana także przez czynniki genetyczne. Osoby, których rodzice lub rodzeństwo mają cukrzycę typu 2, charakteryzują się większym ryzykiem rozwoju tej choroby, znajdując się tym samym w grupie ryzyka. Chociaż nie jest to jednoznaczne dziedziczenie, to jednak istnieje genetyczna predyspozycja do cukrzycy typu 2.

Objawy cukrzycy insulinoniezależnej

W początkowych stadiach choroba często rozwija się bezobjawowo, a pierwsze objawy najczęściej różnią się od bardziej zaawansowanych symptomów. Oto niektóre z objawów cukrzycy typu 2:

a) Wczesne objawy:

• Wzmożone oddawanie moczu
• Zwiększony apetyt, zwłaszcza na słodkie potrawy
• Zmęczenie i uczucie słabości
• Zaburzenia widzenia, m.in. zamglone widzenie
• Zwiększone pragnienie

b) Objawy zaawansowane:

• Utrata masy ciała bez wyraźnego powodu
• Problemy z koncentracją i zmęczenie umysłowe
• Występowanie czerwonych plam na skórze, zwłaszcza na szyi, pachwinach i pachach
• Infekcje skórne, jamy ustnej lub dróg moczowych
• Wolne gojenie się ran i owrzodzenia
• Drętwienie i mrowienie kończyn

Jak przebiega rozwój cukrzycy typu 2?

Uznana za chorobę cywilizacyjną cukrzyca typu 2 często rozwija się niezauważana, z uwagi na brak objawów we wczesnej fazie choroby. Z czasem - wraz ze spadkiem funkcjonowania komórek beta trzustki - rozwija się stan przedcukrzycowy (nieprawidłowe stężenie glukozy we krwi na czczo), a następnie cukrzyca z charakterystycznymi objawami opisanymi powyżej.

Diagnostyka cukrzycy typu 2

Cukrzycę da się wykryć - a co najważniejsze, można zrobić to odpowiednio wcześnie, jeszcze nim choroba zdąży się rozwinąć. Można o to zadbać, wykonując regularne pomiary stężenia glukozy we krwi. Oznaczenie stężenia glukozy (glikemia) to jedno z podstawowych badań laboratoryjnych, które pozwalają zdiagnozować cukrzycę. Polega ono na pomiarze poziomu glukozy we krwi na czczo, czyli po minimum 8 godzinach od ostatniego posiłku. Wynik poziomu glukozy we krwi wynoszący 126 mg/dl (7,0 mmol/l) lub więcej jest podstawą do rozpoznania cukrzycy typu 2. By upewnić się w diagnozie, badanie należy powtórzyć po kilku dniach. Prawidłowy wynik poziomu glukozy we krwi powinien mieścić się w granicach od 70 do 99 mg/dl.

Innym badaniem jest test obciążenia glukozą; ocenia zdolność organizmu do przetwarzania glukozy po spożyciu pewnej ilości cukru. Polega na podaniu pacjentowi glukozy doustnie, a następnie - na pomiarze stężenia glukozy we krwi po kilku godzinach. W przypadku wyniku wynoszącego 200 mg/dl (11,1 mmol/l) lub wyższego, cukrzyca typu 2 może być podejrzewana.

Po zdiagnozowaniu przypadłości, lekarz wraz z pacjentem może zaplanować leczenie choroby w oparciu o indywidualną sytuację chorego.

Leczenie cukrzycy typu 2

Leczenie cukrzycy typu 2 to kompleksowe zadanie, które może obejmować leczenie niefarmakologiczne - zmiany w stylu życia, takie jak zdrowa dieta, regularna aktywność fizyczna, kontrola masy ciała oraz unikanie palenia papierosów i spożywania alkoholu. W niektórych przypadkach konieczne może być również stosowanie leków doustnych lub, w zaawansowanych przypadkach, podawanie insuliny.

W przypadku cukrzycy istotne jest leczenie farmakologiczne, które ma na celu uregulowanie problemów metabolicznych chorego, szczególnie w rozwiniętej fazie choroby. Pomagają w tym na przykład doustne leki przeciwcukrzycowe.

W niektórych przypadkach może być konieczne przyjmowanie insuliny w formie zastrzyków. Insulina jest hormonem, który obniża poziom cukru we krwi poprzez ułatwienie przyswajania glukozy przez komórki.

Regularne monitorowanie stężenia glukozy we krwi oraz wizyty u lekarza i innych specjalistów są nieodzowne w przypadku cukrzycy. Wczesne wykrycie i kontrola poziomu cukru we krwi mogą pomóc uniknąć powikłań związanych z cukrzycą. Warto pamiętać, że jest to choroba, która może wpływać na wiele aspektów zdrowia i funkcjonowania organizmu, dlatego ważne jest prowadzenie zdrowego trybu życia, stosowanie zaleconego leczenia i monitorowanie swojego stanu zdrowia.

Dieta w cukrzycy typu 2

Cukrzyca typu 2 nie bez podstaw uznana została za chorobę cywilizacyjną. U jej podstaw leżą niezdrowe nawyki, z którymi należy walczyć, by zminimalizować ryzyko zachorowania i skuteczniej kontrolować już nabytą chorobę.

W prawidłowym żywieniu pomóc mogą zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych, co roku aktualizowane przez Polskie Towarzystwo Diabetologiczne (PTD).

Zalecenia dietetyczne wskazują między innymi na to, by pokarmy przyjmowane przez chorego na cukrzycę skomponowane były w sposób sprzyjający utrzymaniu właściwych poziomów stężenia lipidów i glukozy. Chory z cukrzycą typu 2 powinien wykluczyć spożywanie alkoholu, palenie papierosów, fastfoody i słodycze.

Kontrolowanie węglowodanów w jadłospisie, zmniejszenie przyjmowanych cukrów prostych, regularność posiłków - to ważne elementy zaleceń wystosowanych dla chorych przez PTD.

Jeśli chodzi o zasady postępowania u chorych na cukrzycę typu 2 - trzeba pamiętać o tym, by kontrolować glikemię, unikać otyłości, wykonywać regularne, dostosowane do potrzeb indywidualnych ćwiczenia fizyczne. Aktywność fizyczna doskonale uzupełnia działanie diety, wspomagając na przykład redukcję masy ciała.

Dzięki zaleceniom PTD chory na cukrzycę łatwiej zrozumie jakich zasad powinien trzymać się w kwestiach żywienia, by móc lepiej kontrolować cukrzycę.

Cukrzyca typu 2 - powikłania

Nierozpoznana i nieleczona cukrzyca typu 2 może prowadzić do poważnych powikłań. Cukrzyca typu 2 należy do grupy chorób metabolicznych i jest w stanie skutkować powikłaniami uszkadzającymi zarówno narządy, jak i ważne układy organizmu.

Powikłania mogą obejmować:

• Uszkodzenie nerwów (neuropatia cukrzycowa), które może powodować problemy z czuciem i osłabieniem mięśni
• Uszkodzenie nerek (nefropatia cukrzycowa), które może prowadzić do przewlekłej niewydolności nerek
• Uszkodzenie naczyń krwionośnych (angiopatia cukrzycowa), które może prowadzić do chorób serca, udaru mózgu, choroby niedokrwiennej kończyn dolnych
• Uszkodzenie wzroku (retinopatia cukrzycowa), które może prowadzić do osłabienia wzroku lub nawet ślepoty
• Infekcje skórne i układu moczowego, które mogą być bardziej uciążliwe i oporne na leczenie u osób z cukrzycą
• Problemy z gojeniem się ran i owrzodzenia skóry, zwłaszcza na stopach i nogach

Dlatego ważne jest regularne monitorowanie poziomu cukru we krwi, stosowanie zaleconego leczenia, zmiana stylu życia na zdrowszy i kontrolowanie ewentualnych innych czynników ryzyka, takich jak nadciśnienie tętnicze czy podwyższony poziom cholesterolu. Wczesne rozpoznanie i odpowiednie zarządzanie cukrzycą może zmniejszyć ryzyko powikłań i poprawić jakość życia pacjenta.