Klasterowy ból głowy - charakterystyka
Klasterowy ból głowy to ból napadowy i pierwotny - a więc pozbawiony jasnej przyczyny powstawania, niepowiązany z innymi przypadłościami. Jest to niezwykle silny, zlokalizowany jednostronnie (najczęściej w okolicy oka, zatoki czołowej lub obejmujący oczodół i skronie) ból, który pojawia się do ośmiu razy dziennie, w atakach trwających od 15 do 180 minut.
Klasterowy ból głowy znany jest również pod kilkoma innymi nazwami, takimi jak ból Hortona czy ból histaminowy. Inne określenie stosowane w tym przypadku to choroba samobójców - wynika to z tego, iż poziom dolegliwości bólowych w klasterowym bólu głowy często zmusza chorych do autodestrukcyjnych, irracjonalnych zachowań.
Przyczyny klasterowego bólu głowy
Przyczyny klasterowego bólu głowy funkcjonują w środowisku medycznym jako teorie. Zauważa się na przykład częste występowanie bólu klasterowego u bliźniaków, stąd przypuszczenie, iż jest to schorzenie do pewnego stopnia uwarunkowane genetycznie. Występuje u mniej niż 1% wszystkich osób cierpiących na bóle głowy, głównie wśród mężczyzn.
Pomimo tego, że przyczyny klasterowego bólu głowy nie są do końca znane, wyróżnia się kilka czynników, które mogą prowokować napady bólu. Należy do nich między innymi alkohol, którego w szczególności powinni wystrzegać się wszyscy, którzy cierpią na zespół Hortona.
Objawy klasterowego bólu głowy
Klasterowy ból głowy wyróżnia się objawami, które pozwalają odróżnić go np. od migreny, z którą dzieli część swojej charakterystyki:
- występuje w tak zwanych klastrach, które trwają od kilku dni, do nawet roku
- około 80% chorych narażona jest na jego działanie w ujęciu epizodycznym
- w przypadku niektórych stanów chorobowych łączy się z neuralgią nerwu trójdzielnego
- charakteryzuje się bólem opisywanym jako: przeszywający, jednostronny, silny, krótkotrwały
- łączy się z zaburzeniami wegetatywnymi
- napad bólu najczęściej pozostawia chorego wycieńczonym
Oprócz tego, klasterowym bólom głowy bardzo często towarzyszą symptomy takie jak nudności i wymioty, ból oczodołu i skroni, zwężenie źrenic, uczucie mrowienia na twarzy oraz jej zaczerwienienie i obrzęk, nasilający się ból głowy przy zmianie pozycji. Z uwagi na silny ból, osoba cierpiąca na chorobę Hortona pozostaje niespokojna, zaniepokojona, chętna zmieniać pozycję swojego ciała - co często jedynie pogarsza ból, który w wielu przypadkach nasila się np. w pozycji leżącej chorego.
Diagnostyka i leczenie klasterowego bólu głowy
Zespół Hortona przejawia się wyjątkowo silnym, drażniącym bólem, który utrudnia funkcjonowanie.
Należy pamiętać, że leczenie farmakologiczne powinno być poprzedzone konsultacją z lekarzem, który przepisze odpowiednie leki, wcześniej potwierdzając diagnozę.
Diagnozując ból klasterowy, lekarz wyklucza wcześniej inne podobne dolegliwości, takie jak migrena i inne napadowe bóle głowy. W oparciu o szczegółowy wywiad lekarski określa się występowanie charakterystycznych czynników, które mogą towarzyszyć klasterowym bólom głowy. Należą do nich między innymi zatkany nos, zwężone źrenice, obrzęknięte powieki, oraz inne wymienione wcześniej objawy. Następnie w oparciu o wyniki wywiadu zleca się dodatkowe badania, takie jak na przykład rezonans magnetyczny czy tomografię komputerową. Po tak przeprowadzonych działaniach można z łatwością potwierdzić diagnozę oraz przejść do leczenia.
Jednym ze sposobów niebezpośredniego radzenia sobie z bólem klasterowym, jest dzienniczek bólu głowy, który pomaga także w diagnozowaniu choroby. Zapisując informacje na temat ataków, częstotliwości ich występowania, potencjalnych czynników powodujących napady - chory ułatwia pracę lekarzowi. Dzięki tak zebranej wiedzy zdecydowanie łatwiej jest nie tylko potwierdzić samą diagnozę, ale również dobrać leki i unikać czynności powodujących ataki.
Farmakoterapia to jedna z podstawowych metod leczenia klasterowego bólu głowy. Dużą popularnością cieszy się werapamil, któremu nie odmawia się wyjątkowej skuteczności, a który może jednak - szczególnie w dużych dawkach i przedłużonym stosowaniu - powodować problemy natury kardiologicznej. Lecząc klasterowy ból głowy, werapamil najczęściej podaje się w dawkach od 200 do 500 mg/d.
Oprócz tego, w zwalczaniu napadów często stosuje się także tlenoterapię, która w wielu przypadkach jest w stanie przerwać pojedynczy napad bólu. Podawany przez maskę, w dawce około 7l/min., tlen pozwala w inhalacji przynieść ulgę chorym nieradzącym sobie z bólem.
Innym rozwiązaniem są także leki steroidowe, które wykorzystuje się przy przerywaniu trwających już klasterów.
Podkreślić trzeba, że nie istnieją leki umożliwiające całkowite pozbycie się klasterowych bólów głowy, które czasem ustępują samoistnie w ciągu kilku lat od pierwszego napadu, a czasem towarzyszą choremu przez całe życie. Odpowiednio dobrana terapia, badania i kontrolne wizyty pozwalają na dokładne kontrolowanie choroby oraz łagodzenie dolegliwości bólowych.
