Liszaj czerwony płaski to często występująca choroba skóry, której etiologia jest dość nieoczywista. Liszaje dzieli się na kilka rodzajów, które różnią się od siebie miejscem występowania i genezą powstawania. W niektórych jednak przypadkach trudno jest stwierdzić, co dokładnie wywołuje liszaje.
Liszajec i liszaj - to nie to samo!
Chociaż zbliżone nazwą, obie choroby nie posiadają ze sobą związku innego niż ten, że atakują skórę. Liszajec to przede wszystkim choroba bakteryjna, zakaźna, atakująca najczęściej dzieci. Jego powstawaniu sprzyja wilgoć, ciepło oraz choroby towarzyszące - cukrzyca, atopowe zapalenie skóry czy grzybica. Powoduje na skórze zmiany zapalne, mogące objawiać się pękającymi pęcherzami lub zmianami ropno-pęcherzowymi. W większości przypadków choroba skóry przechodzi samoistnie, jednak czasem wymaga farmakoterapii - na przykład przy pomocy antybiotyków.
Liszaj natomiast to przewlekłe schorzenie, które atakuje skórę, błonę śluzową i paznokcie. Dzieli się na wiele rodzajów, które różnią się od siebie na przykład miejscem występowania i wyglądem zmian skórnych. Właśnie z uwagi na to trudno jest odpowiedzieć na często zadawane pytanie - jak wygląda liszaj? Prawda jest taka, że zależy to od określonego typu choroby!
Liszaj płaski to choroba, która przybiera różne postacie. Część z nich jest stosunkowo niegroźna, inne - mogą powodować nowotwór, czego przykładem jest liszaj płaski w jamie ustnej. Liszaj może obejmować swoim działaniem praktycznie dowolną część ciała człowiek. Liszaj występujący na linii włosów, liszaj na ustach, liszaj na powiece, na paznokciach, na wewnętrznej stronie ud - nie należy do odosobnionych przypadków. Objawia się drobnymi wykwitami na ciele, na których powierzchni zaobserwować można czasem cienkie, białawe prążki (nazywane siateczką Wickhama). Liszaj wiąże się dla chorego z przeszkodami nie tylko natury estetycznej, ale także czysto fizycznej; stan zapalny skóry sprawia ból i przykre uczucie swędzenia.
Jedną z odmian liszaju jest liszaj twardzinowy, stanowiący przewlekłe zapalenie skóry. Ma dość charakterystyczne symptomy: do jego objawów należą owalne plamy na skórze, w dotyku twarde, zmieniające kolor w trakcie trwania choroby - z czerwonego na biały. Przebarwienia mogą pojawić się także na palcach, które z czasem zaczynają puchnąć i boleć. Chorobie towarzyszyć może zgaga, dolegliwości żołądkowe, wrzodziejące pęcherze. Przyczyny powstawania liszaja twardzinowego nie są ustalone - uznawany jest za samoistną chorobę autoimmunologiczną.
Kolejną formą choroby jest liszaj prosty przewlekły, który u chorego pojawia się najczęściej w miejscach ciała, które nie są dość dobrze oświetlone. Często pojawia się w okolicach nadgarstków, między palcami, na plecach czy między pośladkami. Liszaj ten objawia się powstawaniem na ciele złuszczających się blaszek i guzków. Stanowi chorobę przewlekłą, w której okresy remisji przeplatają się z momentami zaostrzonych nawrotów.
Oprócz typów choroby podanych powyżej, wyróżnia się także liszaj obrączkowy. To kolejny rodzaj przewlekłej choroby, której nazwa wywodzi się od kształtu pierścieniowatych zmian skórnych, będących jej rozpoznawalnym objawem. Ten rodzaj liszaja pojawia się na całym ciele, w tym - na narządach płciowych. Również i w tym przypadku mówi się o autoimmunologicznym charakterze choroby, która ma rozwijać się z powodów zaburzeń w pracy układu odpornościowego.
Wyróżnia się także inne formy liszai, z uwagi na ich specyficzne objawy, genezę powstania czy inne charakterystyczne cechy. Wymienić można liszaj zanikowy, liszaj wrzodziejący, liszaj rumieniowaty, liszaj mieszkowy czy liszaj linijny.
Dlatego tak ważne w diagnostyce schorzenia jest to, by poprawnie określić również jego rodzaj.
Liszaj - diagnozowanie i leczenie choroby
Chociaż dokładne przyczyny powstawania liszaja płaskiego i innych rodzajów liszaja nie są w pełni jasne, istnieje kilka czynników, które chętnie kojarzy się z genezą choroby. Lekarze zwracają uwagę na ewentualne powiązanie przypadłości z genetyką, sugerując dziedziczność choroby. Nie odrzuca się również teorii łączącej liszaj z zakażeniami wirusowymi, na co wskazuje częste współistnienie przypadłości z zapaleniem wątroby typu C. Liszaj łączy się także z podłożem psychologicznym, wskazując na korelację pomiędzy występowaniem choroby a silnym stresem przeżywanym przez chorego. Co wspomniano wyżej, również zaburzenie działania układu autoimmunologicznego może wpłynąć na rozwinięcie się choroby.
Na całe szczęście, jej wykrycie nie jest szczególnie trudne - diagnozy dokonuje się na podstawie szeregu badań, wykonywanych zarówno z krwi, jak i z próbki skóry. Biopsja pomaga jednoznacznie potwierdzić diagnozę, a co za tym idzie - przejść do leczenia.
Na szczęście terapia - jeśli tylko liszaj nie jest spowodowany inną chorobą - nie zawsze wymaga włączenia do leczenia tabletek. Istnieją domowe sposoby, które pozwalają na wyeliminowanie choroby.
Ważnym elementem leczenia jest w przypadku choroby skóry dieta. Pamiętać trzeba o wyeliminowaniu z potraw wszystkich tych elementów, które mogą prowokować powstawanie liszai - mowa tu o sokach cytrusowych, pomidorach, niezdrowych przekąskach, napojach energetycznych, kawie, herbacie z wysoką zawartością kofeiny.
Warto zrezygnować także z alkoholu oraz papierosów, szczególnie jeśli liszaj pojawił się w jamie ustnej, atakując śluzówkę. Ziołowe płukanki i dodatkowa dbałość o higienę jamy ustnej mogą pomóc w zmaganiach z tą formą choroby! W tym celu można skorzystać z właściwości siemienia lnianego, malwy, mydlnicy lekarskiej; składniki te świetnie nadają się na napary i płukanki, które kojąco wpływają na liszaje.
Jeśli chodzi o inne możliwości gwarantowane nam przez zioła - w walce z liszajem pomogą także kompresy z nagietka czy okłady z ziemniaka lub marchwi.
Można próbować zmierzyć się z liszajem na własną rękę, ale najlepiej robić to pod czujnym okiem lekarza po wykonaniu niezbędnych badań, które wykluczą liszaj powstały w wyniku np. choroby nowotworowej.
Farmakologiczny sposób leczenia liszai jest zróżnicowany i zależny od typu choroby. W walce z liszajem twardzinowym zaleca się na przykład leki przeciwzapalne, sterydy i środki zwiększające przepływ krwi (z myślą o narażonych na niedokrwienie palcach), a także fizykoterapię skóry. Lecząc liszaj obrączkowy - stawia się na leczenie przyczynowe, starając się zminimalizować uszkodzenia skóry i określić, czy choroba nie jest jedynie objawem innego schorzenia. Nieco inaczej sytuacja wygląda w przypadku liszaja prostego przewlekłego - tu w ramach terapii zaleca się leki przeciwświądowe, maści sterydowe.
Szeroki wachlarz terapii stosuje się w przypadku liszaja płaskiego. Leki dostosowuje się np. do miejsca położenia zmian. W leczeniu miejscowym stosuje się kortykosteroidy, takrolimus albo krioterapię lub inne formy fizykoterapii. Ogólne leczenie liszaja płaskiego także zakłada wykorzystanie sterydów, ale również cytostatystyki, retinoidów i sulfony.
Liszaj, chociaż często trudny do zdiagnozowania i ciężki do zlikwidowania, wcale nie stanowi choroby, z którą nie można sobie poradzić! Warto jednak pamiętać o tym, by podobnie jak w przypadku innych schorzeń, nie bagatelizować żadnych objawów. Dostrzegając jakiekolwiek nietypowe zmiany skórne (szczególnie jeśli powodują one dolegliwości bólowe, świąt, łaskotanie) należy zawsze skonsultować je z lekarzem, by móc prędko zareagować i wyeliminować ewentualne choroby!
