Czyrak

Zmiany skórne nie biorą się znikąd - czasem bywają objawem mechanicznych, niegroźnych otarć, w innych przypadkach alergii. Pewne jest jednak to, że żadna nietypowa zmiana skórna nie powinna zostać pozostawiona samej sobie. Przykładem często występującego problemu skórnego jest na przykład czyrak. Skąd biorą się czyraki, jak je rozpoznać i jak leczyć podobny problem? Odpowiedzi na te pytania dostarcza nasz artykuł.

Czym jest czyrak?

Czyrak to ropne, bakteryjne zapalenie mieszka włosowego, mogące pojawić się u pacjenta w każdym wieku.

Czyrak to dość często występująca zmiana skórna, która pojawia się u dużej części populacji. Często czyrak stanowi objaw spadku odporności pacjenta, jednak osłabiony układ immunologiczny nie jest jedynym czynnikiem ryzyka.

W większości przypadków czyraki nie zagrażają życiu - jednak tak jak innych chorób, nie należy ich bagatelizować. Nie zaleca się również samodzielnego leczenia czyraka - podobna próba, w szczególności w przypadku czyraka zlokalizowanego w okolicach twarzy, może doprowadzić do zapalenia zatoki jamistej poprzez przeniesienie zakażenia. Jest to stan, którego efektem może być nawet zgon chorego. Właśnie dlatego, odkrywając na swoim ciele nietypową zmianę skórną, należy pamiętać o tym, by niezwłocznie udać się do lekarza w celu diagnozy i rozpoczęcia leczenia.

Przyczyny powstawania czyraka - jak powstaje czyrak?

Czyrak to bolesna zmiana skórna, za której rozwój odpowiada bakteria - gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus). Występuje on u niemalże połowy osób w wieku dorosłym (około 40% populacji), najczęściej nie wywołując poważnych dolegliwości. Istnieją jednak określone czynniki, które mogą stwarzać sprzyjające infekcji warunki.

Objawy czyraka są następstwem aktywacji układu immunologicznego przez gronkowce. Wydzielane w trakcie infekcji substancje tworzą wydzielinę ropną, doprowadzają do powstania zaczerwienienia oraz wytworzenia się czopa martwiczego.

Czynniki, które prowadzą do rozwoju czyraka, mają często wspólny mianownik: układ immunologiczny. W wielu przypadkach to właśnie problemy z układem odpornościowym prowadzą do rozwoju choroby. Wśród nich wyróżnić można między innymi:

• HIV, AIDS oraz inne choroby ciężko upośledzające układ odpornościowy - wirus HIV, który doprowadza w trakcie swojego rozwoju do zaburzenia funkcji limfocytów T, w sposób niezwykle poważny osłabia układ odpornościowy, narażając chorego na wiele różnorodnych infekcji, takich jak na przykład czyraki.
• Wrodzone wady immunologiczne, niedobory układu odpornościowego.
• Przyjmowanie leków, które mogą wpływać na działanie układu odporności; takich jak na przykład glikokortykosteroidy, mające działanie immunosupresyjne.
• Cukrzyca - często to zmiany skórne są pierwszymi objawami cukrzycy; między innymi dlatego nie warto ich bagatelizować. Nadmierna ilość cukru we krwi prowadzi do zmian w naczyniach włosowatych, co z kolei wpływa na ogólną kondycję skóry, prowokując zmiany chorobowe, takie jak na przykład czyraki.
• Choroby nerek - w szczególności niewydolność nerek łączy się z problemami z odpornością. Niewydolność nerek prowadzi do spadku limfocytów i osłabienia leukocytów, co wpływa na rozwój chorób skórnych, takich jak na przykład świąd czy właśnie czyraki.
• Nowotwory - z jednej strony choroby te wyjaławiają organizm, prowadząc do osłabienia układu odporności, z drugiej - w terapii nowotworowej stosuje się czasem leki immunosupresyjne, które dodatkowo upośledzają układ immunologiczny.
• Nieodpowiedni styl życia - niedobory witaminowe, zła dieta, stres, brak snu, nadużywanie alkoholu lub spożywanie narkotyków; wszystko to może prowadzić do problemów z odpornością i przyczynia się do powstawania czyraków.

Objawy czyraka - jak wygląda czyrak?

Czyrak objawia się jako czerwony, bolesny guzek, który po kilku dniach rozwoju zaczyna ulegać zmiękczeniu. Po kilku dniach od pojawienia się zmiany (zazwyczaj około 4-7 dni) na skórze pojawia się pęcherzyk ropny, a pod nim - czop martwiczy.

Chociaż czyraka da się pomylić z innymi zmianami skórnymi, kiedy dokonuje się jego oględzin, wizyta u lekarza z reguły pozwala pozbyć się wszelkich wątpliwości.

Czyraki charakteryzują się specyficznymi objawami powiązanymi z fazami rozwoju czyraka:

a) w ciągu kilku pierwszych dni pojawia się niewielka, biała krosta, która:

• wypełniona jest treścią ropną
• wywołuje stan zapalny w okolicznych tkankach, co objawia się zaczerwienieniem skóry dookoła zmiany

b) po kilku dniach (zazwyczaj: 4-7) wygląd krosty ulega zmianie:

• guzek staje się bolesny
• występuje charakterystycznie napięty obrzęk skórny
• pod zmianą ropną wytwarza się strup (czyli tak zwany czop martwiczy)
• na tym etapie może dojść do samoistnego pęknięcia czyraka i wycieku treści ropnej i zagojenia czyraka, po którym na skórze pozostać może niewielka blizna

Stan zapalny w przypadku czyraka zawsze powiązany jest z pojedynczym mieszkiem włosowym. W związku z tym w niektórych miejscach na ciele - czyraki nie występują. Mowa tu między innymi o podeszwach stóp czy wewnętrznej części dłoni.

Inne symptomy czyraka to także osłabienie, powiększenie węzłów chłonnych, podniesiona temperatura ciała, spowodowana infekcją.

Czyraki najczęściej nie stanowią poważnego zagrożenia dla zdrowia. Trzeba jednak pamiętać, że bagatelizowane czy niewłaściwie leczone - mogą doprowadzić do powikłań. Dlatego szczególnie ważne jest to, by samodzielnie nie decydować o metodach leczenia czyraków. Domowe sposoby, takie jak na przykład wyciskanie czyraka, najczęściej prowadzą do przeniesienia infekcji, co powodować może niezwykle poważne powikłania, takie jak zapalenie opon mózgowych, zapalenie zatoki jamistej czy zapalenie szpiku kostnego.

To może Cię zainteresować:

• Ropień
• Liszaj
• Pokrzywka
• Świeżb

Rodzaje czyraków

W zdecydowanej większości przypadków guzek czyrakowy to pojedyncza zmiana, obejmująca zakresem swojego działania mieszek włosowy i okoliczną tkankę.

Od tej reguły istnieją jednak pewne wyjątki. Pierwszym z nich jest tak zwana czyraczność, czyli tendencja do występowania u chorego mnogich czyraków, występujących w tym samym czasie, w pewnym oddaleniu od siebie. Czyraczność to wyraźny sygnał, który pozwala z dużą dozą prawdopodobieństwa założyć to, że czyraki są jedynie objawem choroby, czyli na przykład cukrzycy, niewydolności nerek czy innych problemów z odpornością u pacjenta.

Obok czyraków mnogich występują także czyraki gromadne. Tym mianem określa się występowanie wielu zmian skórnych położonych blisko siebie, które łączą się w jedną zmianę zapalną. Czyrak gromadny, określany też czasem jako karbunkuł, najczęściej pojawia się w okolicach karku, szyi czy twarzy. Czyraki gromadne zdecydowanie rzadziej zlokalizowane są na pośladkach, łydkach czy udach.

Diagnostyka czyraka

Jak rozpoznać czyraka? Pierwszy krok to oczywiście odwiedzenie gabinetu lekarza pierwszego kontaktu.

Podstawą diagnostyki czyraków jest wywiad lekarski, w trakcie którego lekarz ma szansę uzyskać od pacjenta wiele ważnych informacji. W tym przypadku warto, by chory wspomniał o zmianach skórnych zachodzących na przestrzeni kilku dni - krostki czyraka zmieniają się wraz z trwaniem choroby. Wywiad lekarski to także szansa na zapoznanie się z objawami, omówienie tego, czy podobne zmiany skórne pojawiają się pierwszy raz, sprawdzenie przyjmowanych przez pacjenta leków itp.

W ramach diagnostyki lekarz przeprowadza także badania fizykalne.

Po zapoznaniu się ze zmianami skórnymi lekarz może skierować chorego do wykonania dodatkowych badań. Nie tylko umożliwią one potwierdzenie diagnozy, ale również pomogą znaleźć jej przyczyny. Badania te to między innymi wykonanie wymazu ze zmiany skórnej, badanie pomagające ocenić odporność zmiany na antybiotyki, wymaz w kierunku wykrycia gronkowca złocistego, morfologia krwi.

Po upewnieniu się w diagnozie - lekarz zaproponuje leczenie adekwatne z indywidualną sytuacją chorego.

Leczenie i profilaktyka

Istnieje szereg działań profilaktycznych, które mogą uchronić przed czyrakiem lub pomogą zminimalizować ryzyko jego powstania.

Warto pamiętać, że jednym z czynników ryzyka czyraka jest nieodpowiednia higiena osobista. Dlatego chcąc uchronić się przed chorobą, należy pamiętać o częstym myciu dłoni, unikaniu dzielenia się przedmiotami osobistymi (w tym jedzeniem), częstym praniu pościeli.

Trzeba wiedzieć również to, że czyrak to choroba zakaźna. Oznacza to, że w pewnych określonych sytuacjach może zostać przeniesiona na osobę zdrową - w tym celu najczęściej musi dojść do kontaktu z wydzieliną. By uniknąć zetknięcia z ropną wydzieliną z czyraka, należy pamiętać przede wszystkim o tym, by unikać samodzielnego leczenia i prób wyciskania zmiany. Z jednej strony może zaszkodzić to samemu choremu, prowadząc do nadkażeń i powikłań, z drugiej - naraża na ryzyko zakażenia osoby postronne. Inne sposoby ograniczania szansy przeniesienia czyraka na osobę trzecią to między innymi unikanie podrażnień skóry czyraka, dbanie o odpowiednią higienę zmiany skórnej (odkażanie i przemywanie), regularna zmiana ubrań, wymiana pościeli, ręczników itp.

O ile nie należy samodzielnie wyciskać czyraka, o tyle w przypadku czyraka pojedynczego, po konsultacji z lekarzem, można spróbować wdrożyć metody leczenia samodzielnego, to jest niewymagające rozpoczęcia antybiotykoterapii. Przykład podobnych działań mogą stanowić okłady (z maści odkażających lub pomagających zwalczać stany zapalne), ale także smarowanie zmiany maścią ichtiolową.

Leczenie każdego przypadku czyraka odbywa się w sposób indywidualny; lekarz każdorazowo dobiera odpowiednią dla chorego metodę farmakoterapii, która w większości przypadków opiera się o antybiotyki. Zazwyczaj stosuje się antybiotyki miejscowe, czyli maść nakładaną na zmianę skórną przez okres około dwóch tygodni. W cięższych przypadkach połączonych z dodatkowymi chorobami (na przykład HIV czy niewydolnością nerek) zaleca się antybiotykoterapię dożylną, przeprowadzaną w szpitalu.

Współcześnie raczej odchodzi się od chirurgicznego usuwania czopa martwiczego, która to metoda - chociaż może przyspieszyć leczenie - pozostawia po sobie wyraźne blizny.

Blizny po odpowiednio przeleczonych czyrakach z czasem bledną, co można przyspieszyć, używając maści na blizny. Decyzję tę należy jednak omówić z lekarzem.

Czyraki to przypadłość, w której odpowiednie leczenie jest niezwykle ważne. Same w sobie czyraki nie stanowią zagrożenia dla zdrowia czy życia chorego, jednak pamiętać trzeba o tym, by nie podejmować prób samodzielnego wyciskania czy nacinania czyraka. W najlepszym razie doprowadzi to do wydłużenia czasu gojenia, a w najgorszym - do przykrych i poważnych powikłań, które mogą doprowadzić do śmierci chorego.