Norowirusy – co to takiego?
Norowirusy to najczęstsza etiologiczna przyczyna niebakteryjnego zakażenia pokarmowego – badania wskazują, że w USA to właśnie norowirusy w 96% przypadków były przyczyną masowych zakażeń jelitowych. Równie wysokie statystyki są charakterystyczne dla Europy.
Istnieje wiele szczepów norowirusów; wirusy żołądka same w sobie należą do rodziny kaliciwirusów, do których grupy zalicza się także wirusy Norwalk, Norwalk-like, Sapporo czy Sapporo-like.
Norowirusy – grypa żołądkowa, jelitówka
Pomimo braku związku norowirusów z grypą, w Polsce przyjęło się określenie „grypa żołądkowa” lub „grypa jelitowa”, jako powszechna nazwa zakażenia norowirusem. W nomenklaturze funkcjonuje także bliższe prawdzie określenie na zakażenie norowirusami – wirusowe zapalenie żołądka i jelit.
Wirusowe zapalenie żołądka i jelit – drogi zakażenia
Norowirusy przenoszą się między innymi przez wodę i żywność – zasadniczo mają także charakter zbiorowy; oznacza to, że do zakażenia dochodzi bardzo często w szkołach, przedszkolach, szpitalach, domach opieki.
Najczęściej jednak transmisja norowirusa zachodzi na linii człowiek-człowiek; czasem do transmisji dochodzi również przez spożycie zanieczyszczonej żywności lub drogą kropelkową. Mechanizm zakażenia jest zazwyczaj bardzo podobny – zakażenie pojawia się w wyniku zjedzenia pokarmu lub wypicia wody zanieczyszczonej fekaliami osób chorych. Zarażenie jest również możliwe przez bezpośredni kontakt z chorymi. Wirus żołądka zaraża także poprzez kontakt z zanieczyszczonymi przedmiotami, takimi jak np. toaleta, naczynia czy inne przedmioty codziennego użytku, z którymi kontakt miał chory.
Norowirus należy do wyjątkowo zaraźliwych rodzajów wirusa, który cechuje się również dużą odpornością na wiele środków do odkażania oraz – do pewnego stopnia - wysokie i niskie temperatury.
Jelitówka – przebieg choroby
Grypa żołądkowa charakteryzuje się rozwojem choroby w ciągu 1-2 dni od zakażenia. Wyróżnia się dość ostrym przebiegiem, który u osób dorosłych kończy się w ciągu od 24 do 60 godzin. Nieco inaczej sprawa przedstawia się w przypadku norowirusa u dzieci – grypę jelitową mogą przechodzić one nawet do tygodnia.
Również okres, w którym chory roznosi norowirusa, różni się w przypadku dzieci i dorosłych. Badania wskazują, że u dzieci cząsteczki wirusa wydalane są w kale nawet do miesiąca od wystąpienia choroby. Dorośli przestają zarażać po około tygodniu od ustąpienia objawów.
Statystyki wskazują, że u około 30% chorych zakażenie norowirusem może przebiegać bezobjawowo lub w lekkiej postaci choroby. Grypa jelitowa w większości swoich przypadków nie pozostawia po sobie powikłań ani innych negatywnych skutków. Warto jednak pamiętać o tym, że odpowiedź na pytanie o to, czy jelitówką można zarazić się po raz drugi po przechorowaniu grypy, jest twierdząca; przebycie zakażenia nie uodparnia organizmu na przyszłe infekcje.
Objawy wirusowego zapalenia żołądka i jelit
Norowirusy wyróżniają się bardzo charakterystycznymi objawami, do których należą między innymi:
- wymioty
- biegunka
- gorączka
- bóle głowy i stawów
- dreszcze
- bóle mięśni
- nudności
- ogólne złe samopoczucie
Nie wszystkie objawy muszą występować w każdym konkretnym przypadku choroby. Chorując na zapalenie żołądka i jelit, warto zwrócić także uwagę na objawy odwodnienia, do których należą:
- suchość w ustach, gardle
- zawroty głowy i ogólne osłabienie
- rzadsze niż zazwyczaj oddawanie moczu
Leczenie zakażenia norowirusem
Diagnostyka norowirusa opiera się najczęściej o dokładny wywiad z pacjentem, przeprowadzony przez lekarza. Testy laboratoryjne pozostawia się raczej do wykrycia źródeł epidemii – na przykład w szkole, na koloniach, w szpitalu.
Nie istnieje sposób na leczenie norowirusa; chorobę tego rodzaju należy po prostu „przechorować”, odpoczywając i przyjmując duże dawki płynów.
Jeśli wymioty są na tyle gwałtowne, że istnieje ryzyko odwodnienia chorego, lekarz może zalecić środki przeciwwymiotne.
W trakcie leczenia grypy żołądkowej trzeba także pamiętać o odpowiedniej diecie; składającej się głównie z lekkich posiłków, przyjmowanych w niewielkich porcjach, za to w większej częstotliwości. Dobrym pomysłem będzie spożywanie ryżu, kaszki zbożowej, chudego mięsa, lekkostrawnych warzyw i owoców. Warto także spożywać probiotyki.
Jak zapobiegać zakażeniu norowirusem?
Norowirusy to przypadłość, która rozwija się w ramach złych praktyk higienicznych. Oznacza to, że bardzo często już na etapie produkcji powinny być brane pod uwagę w trakcie np. zbiorów upraw. Tego typu kwestie opisują dokumenty poświęcone eliminowaniu szansy na potencjalne zakażenie norowirusem, takie jak Dobre Praktyki Rolnicze (GAP), Dobre Praktyki Higieniczne (GHP). Dostosowanie przedsiębiorstw do tych zasad zmniejsza szansę zarażenia norowirusem.
Szczególnie ważne jest to, by osoby z objawami choroby ograniczały kontakt z żywnością, a po ustaniu objawów choroby – zostawał jeszcze kilka dni w domu, co uniemożliwi rozprzestrzenienie się wirusów. Oprócz tego przestrzeganie zasad higieny to oczywiście absolutna podstawa ochrony przed norowirusami. Należy pamiętać o tym, by często myć ręce, regularnie sprzątać kuchnię i łazienkę (wyjątkową uwagę poświęcając toalecie, zlewom). Woda z octem to dobry sposób zapobiegania norowirusom, z uwagi na dużą kwasowość. Innym sposobem jest dezynfekcja wodą utlenioną, która nadaje się do wycierania klawiatury komputera, myszki czy telefonu.
