Lęk towarzyszył ludzkości od zarania dziejów – o melancholii w kontekście lęków i wewnętrznego niepokoju Hipokrates pisał już w IV wieku przed naszą erą – jednak we współczesnym świecie wykształciły się nowe przyczyny jego powstawania. Do głównych zaliczyć można codzienny stres, wynikający często z cywilizacyjnych uwarunkowań wpływających na szybkie tempo życia.
Rodzaje zaburzeń lękowych
Istnieje wiele rodzajów zaburzeń o podłożu lękowym. Do najczęstszych należą:
- fobie – przytłaczające uczucie strachu przed danym miejscem, przedmiotem, zwierzęciem, osobą czy sytuacją
- zespół lęku napadowego - powodujący nagłe napady strachu
- fobie społeczne – niechęć do społecznych interakcji
- PTSD – zespół stresu pourazowego, charakterystyczny dla osób po przeżytej traumie
Zespół lęku napadowego, nazywany czasem lękiem panicznym lub zespołem paniki, to zespół lękowy objawiający się epizodami nagłego, przejściowego napadu paniki.
Należy on do najczęściej występujących zaburzeń lękowych, dotykających nawet do 6% społeczeństwa.
Objawia się między innymi uczuciem słabości, drżeniem mięśni, dusznościami, kołataniem i bólem serca. Symptomy pojawiają tak nagle, często pozornie niesprowokowane, co pozostawia chorych w poczuciu ciągłego narażenie na działanie choroby.
Specyficznym i często występującym rodzajem zaburzenia lękowego są fobie społeczne, które według statystyk mogą dotykać nawet około 10% populacji. Te stany lękowe związane są bezpośrednio z kontaktami społecznymi, wobec których występują obawy chorego. Zaburzenia lękowe tego rodzaju mogą objawiać się na przykład jako strach przed ośmieszeniem lub niechęć do publicznych występów. Do ich charakterystyki należą specyficzne objawy, takie jak pocenie się, jąkanie, utrata tchu, rumienienie się, zawroty głowy, drżenie mięśni, ciągły stres bez powodu.
Fobie społeczne to zaburzenia lękowe, które mogą dotyczyć niechęci skierowanej wobec tłumów, bardzo często skupiają się jednak na gronie znajomych lub osób z określonej grupy społecznej.
Fobie społeczne jako stany lękowe doprowadzają również do sytuacji, w której cierpiąca na nie osoba wycofuje się z życia społecznego, unikając konkretnych sytuacji lub osób.
PTSD - zespół stresu pourazowego
Zespół stresu pourazowego to zaburzenie lękowe, które powstaje w wyniku przeżycia przez chorego wyjątkowo traumatycznego zdarzenia. PTSD dotyka często osób, które otarły się o śmierć, były jej świadkiem, doświadczyły tortur czy miały okazję obserwować wypadki lub klęski żywiołowe. Z uwagi na to, na PTSD narażeni się przedstawiciele specyficznych zawodów - policjanci, żołnierze, strażacy.
Symptomami stresu pourazowego są między innymi stany lękowe w nocy, takie jak koszmary czy bezsenność. Wyróżniają się także problemy z koncentracją i pamięcią, napady złości, paranoja, stany depresyjne, myśli samobójcze, uczucie wewnętrznego niepokoju.
Symptomy stanów lękowych zależą w dużej mierze od rodzaju schorzenia. Zasadniczo dzielą się jednak na objawy o podłożu psychicznym i fizycznym. W przypadku zaburzeń lękowych najczęściej zauważa się:
- palpitację serca– przyspieszone tempo bicia serca
- hiperwentylację– przyspieszenie i skrócenie oddechu
- pocenie się
- nudności i zawroty głowy
- drżenie
- napięcie mięśni
- ból w klatce piersiowej
Odczucia tego typu towarzyszyły niejednokrotnie każdemu – należy jednak podkreślić, że w przypadku zaburzeń lękowych objawy te powtarzają się cyklicznie. Oprócz tego stany lękowe wyróżniają się także symptomami, które trwają przez dłuższy czas:
- bóle głowy
- obniżone libido
- ogólne uczucie zmęczenia
- problemy ze snem
Od strony psychologicznej, objawy towarzyszące napadom lękowym i zaburzeniom lęku, to często:
- poczucie nieustającego emocjonalnego napięcia
- towarzyszący choremu wewnętrzny niepokój
- wrażenie utraty kontroli nad własnym życiem
- wrażenie, że ludzie obserwują i oceniają każdą decyzję czy ruch chorego
- przytłaczająca chęć unikania czynników powodujących napady lękowe.
Czy zaburzenia lękowe są uleczalne - sposoby leczenia stanów lękowych
Rodzaje leczenia zaburzeń lękowych różnią się w zależności od konkretnego schorzenia chorego. Do najpopularniejszych metod należą:
- psychoterapia poznawczo-behawioralna – dostępna również jako terapia w formie on-line. Bazuje ona na założeniu, że emocje i myśli człowieka wzajemnie na siebie wpływają, tworząc często nieprawidłowe wzorce zachowań, które należy potem korygować, bazując na tezach stawianych przez terapię, lecząc stany lękowe.
- tradycyjna psychoterapia
- farmakoterapia– leczenie zaburzeń lękowych farmakologiczne przy pomocy leków takich jak między innymi Sertralina czy Paroksetyna.
W przypadku stanów lękowych o łagodnym przebiegu przydatne mogą być także różnorodne rodzaje samopomocy, z których warto korzystać po konsultacji z lekarzem. Mowa tutaj między innymi o specjalistycznych poradnikach bazujących na terapii poznawczo-behawioralnej, z których chory może korzystać we własnym zakresie, redukując efekty stanów lękowych.
Warto pamiętać, że w przypadku zaburzeń lękowych bardzo ważna jest także redukcja stresu, na przykład poprzez zmianę stresującego miejsca pracy. W walce ze schorzeniami tego rodzaju pomagają także mniej radykalne decyzje, takie jak na przykład poprawienie higieny snu (zasypianie w regularnych godzinach, ograniczenie kofeiny, sen 8 godzin na dobę).
Zaburzenia lękowe to bez wątpienia poważny problem - jednak da się go leczyć z pomocą lekarza, o czym należy pamiętać.
