Dolegliwości bólowe poszczególnych części ciała to w wielu przypadkach objaw, którego nie warto lekceważyć. Bardzo często ból świadczyć może o istnieniu choroby, którą warto jest zdiagnozować, by móc zacząć ją leczyć. Nie inaczej jest w przypadku bólu głowy. Jakie rodzaje bólu głowy wyróżniamy, jakie są ich objawy i jak leczyć ból głowy?
Ból - czym jest i skąd się bierze?
Ból to nieprzyjemne doznanie - uczucie, które potrafi skutecznie zaburzyć możliwość wykonywania codziennych czynności. Ból potrafi przyjmować różne natężenie. Oprócz tego, dolegliwości bólowe to często pierwsza wskazówka świadcząca o tym, że coś nietypowego dzieje się z organizmem. Ból - chociaż niekomfortowy - pełni w życiu każdego człowieka ważne funkcje, ucząc nawyku unikania uszkodzeń ciała, które mogłyby ból powodować. Ból, chociaż z natury fizyczny, może powodować zmiany stanu psychicznego chorego - na przykład zmęczenie w przypadku chronicznych i nawracających dolegliwości bólowych.
Za odczuwanie bólu odpowiada układ nerwowy - to za jego sprawą receptory nerwowe transportują do mózgu informacje, w tym także odczucie bólu. Fizyczny ból to element życia większości ludzi na świecie; co nie oznacza bynajmniej tego, że łatwo jest się do bólu przyzwyczaić.
Za szczególnie uporczywy rodzaj bólu wiele osób uznaje ból głowy, który objawia się na wiele różnych sposobów - w zależności od umiejscowienia czy przyczyny swojego powstawania.
Ból głowy - co to takiego?
Ból głowy to wyjątkowo obszerne określenie wszystkich dolegliwości bólowych obejmujących zasięgiem swojego działania obszar głowy. Ból głowy może mieć różnorodne przyczyny - od zupełnie błahych, do niezwykle poważnych. Z uwagi na towarzyszące objawy bólu, wyróżnia się wiele jego rodzajów.
Ból głowy dzieli się na dwa główne typy - ból wtórny (wynikający z chorób, pojawiający się jako ich objaw) oraz ból pierwotny (samoistny). Pierwotne i samoistne typy bólu głowy to na przykład napięciowe bóle głowy, klasterowy ból głowy i migrena. Do wtórnych przykładów bólu głowy zalicza się na przykład ból wywołany zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych.
Jednym z najczęściej występujących rodzajów bólu głowy jest migrena. Wiele źródeł uznaje migrenę za problem cywilizacyjny - z uwagi na to, że jej napady mogą powodowane być przez stres. Inne przyczyny migreny to na przykład zmiany hormonalne, zmiany pogody, alkohol, zaburzenia snu. Migrena to przewlekły, napadowy i pulsujący ból głowy, charakteryzujący się bardzo silnymi dolegliwościami.
Typowe objawy migreny to między innymi obecność aury, efektu aureoli wokół świateł otaczających chorego, światłowstręt, nudności oraz wymioty.
Migreny wyróżnia faza poprzedzająca napad bólu, w trakcie której najczęściej dochodzi do zaburzeń wzrokowych - dzięki temu chorzy są w stanie przewidzieć zbliżanie się migreny.
Innym rodzajem bardzo silnego bólu głowy jest klasterowy ból głowy. To ból jednostronny, który pojawiać może się zarówno z lewej strony głowy, jak i z prawej strony. Charakteryzuje go regularność - może pojawiać się w określonych porach roku lub cyklicznie na przestrzeni wielu miesięcy. Klasterowym bólom głowy towarzyszą katar, łzawienie z oczu i potliwość. Z uwagi na to, że klasterowe bóle głowy często pojawiają się nocą, w trakcie snu, a ból głowy obecny jest także po przebudzeniu - uznaje się, że odpowiedzialne za ich powstawanie może być podwzgórze mózgu. Czynniki mogące prowokować ataka klasterowego bólu głowy to między innymi alkohol czy konkretne pokarmy.
Obustronny lub występujący na czubku głowy, charakteryzujący się uczuciem tępego, uciskowego dyskomfortu - to właśnie napięciowy ból głowy, stanowiący jeden z najczęściej występujących typów bólu głowy, na który uskarżają się pacjenci. Nazwa “napięciowy” odnosi się do wzmożonego napięcia mięśni karku, szyi czy barków, które może wywoływać bóle głowy. Ten rodzaj bólu łatwo odróżnić od migreny czy klasterowego bólu głowy - przede wszystkim przez o wiele mniejsze natężenie dolegliwości bólowych.
Nieco inaczej sprawy mają się w przypadku wtórnego bólu głowy, który zawsze stanowi objaw powodującej go choroby. Rodzaj, umiejscowienie i natężenie bólu zależy w tym przypadku od choroby, która wywołuje dolegliwości bólowe. Na przykład bóle głowy kojarzone z problemami z zatokami, takimi jak zapalenie zatok przynosowych, obejmują najczęściej charakterystyczne okolice - policzki czy czoło. Ból głowy i oczu to połączenie, na które sporadycznie skarżą się chorujący na jaskrę. Przewlekłe i nawracające bóle głowy mogą stanowić objaw poważnych chorób, w tym nowotworów - z uwagi na to pamiętać należy o tym, by ich nie lekceważyć.
Bóle głowy, na co wskazują wyszczególnione wyżej informacje, mogą pojawiać się z wielu przyczyn. Z uwagi na to, że ich objawy mogą pokrywać się ze sobą, warto zwrócić uwagę na szczególne cechy indywidualnych dolegliwości bólowych. Czy towarzyszą im aury lub inne zaburzenia wzroku? Czy ból umiejscowiony jest z przodu, a może z tyłu głowy? Czy ból scharakteryzować można jako ostry, pulsujący, tępy? Odpowiedzi na te pytania warto określić na podstawie indywidualnych obserwacji - lekarz podejmujący się diagnozy z całą pewnością zada je jako element wywiadu.
Dalszą częścią wywiadu lekarskiego może być określenie skuteczności leków przeciwbólowych. W zależności od tolerancji chorego i przyczyn bólu - jedne leki mogą okazać się skuteczniejsze od innych. Dobranie odpowiednich leków przeciwbólowych to ważny element terapii bólu - w przypadku ostrych, napadowych rodzajów bólu głowy, lek musi działać szybko, by być w stanie zagwarantować najwyższy możliwy komfort choremu.
Po dokładnym wywiadzie lekarz zajmie się przeprowadzeniem podstawowych badań. W ich skład wchodzić może zmierzenie ciśnienia, badania neurologiczne, badania okulistyczne oraz laryngologiczne.
Jeśli nie przyniosą one odpowiedzi na pytanie o źródło dolegliwości bólowych - przyjdzie czas na badania krwi (np. morfologia), zdjęcia RTG kręgosłupa oraz czaszki, tomografia komputerowa albo rezonans magnetyczny. Rezonans umożliwia wykrycie wszystkich patologii w ośrodkowym układzie nerwowym - poczynając od nowotworu, na wadach strukturalnych kończąc. Tomografia pozwala również na dokładne podejrzenie obrazu mózgu chorego przez lekarza - w ten sposób rozpoznać można nie tylko choroby nowotworowe, ale również problemy z zatokami, uszkodzenia czaszki itp.
Jak widać po przytoczonych wyżej przykładach - istnieje wiele rodzajów bólu głowy oraz chorób i przypadłości, które mogą wywołać dolegliwości bólowe. Dlatego oczywistym jest to, że sposób leczenia dobiera się w zależności od indywidualnej sytuacji chorego.
W tym miejscu warto podkreślić, że oprócz farmakoterapii - ulgę w bólach głowy mogą przynieść także domowe sposoby na ból głowy. Trzeba jednak zaznaczyć, że podobnie jak w przypadku farmakoterapii - nie istnieje jeden skuteczny sposób na każdy rodzaj bólu głowy. W niektórych przypadkach sprawdzają się zimne lub gorące okłady, a w innych akupresura lub masaże, które pozwalają na rozluźnienie mięśni karku.
Farmakologiczne leczenie bólu głowy polega na leczeniu objawowym oraz likwidowaniu przyczyny dolegliwości bólowych. Leki przeciwbólowe dobiera się w zależności od konkretnej sytuacji, tolerancji chorego i innych czynników indywidualnych. Popularne w leczeniu bólowych dolegliwości głowy są niesteroidowe leki przeciwzapalne, takie jak diklofenak czy ibuprofen. Silniejszych leków używa się w przypadku migren i klasterowych bólów głowy - w jednej i drugiej przypadłości stosuje się tryptany, jednak w przypadku klasterowego bólu głowy stawia się na aerozole czy zastrzyki, z uwagi na prędkość ich działania. Na silne bóle lekarz może przepisać leki opioidowe lub selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny.
Leczenie przyczyny bólu jest oczywiście uzależnione od rozpoznanej choroby. Ból głowy, który pojawiać może się w przypadku grypy, chorób zębów, stanów zapalnych ucha, nadciśnienia, nadużycia alkoholu, zatruć, chorób oczu, zapalenia zatok oraz innych chorób - w większości przypadków ustępuje po wyleczeniu bezpośredniej przyczyny dolegliwości bólowych.
Bóle głowy to ważny objaw, którego nie warto pomijać i bagatelizować.
Chociaż w wielu przypadkach niegroźne - nawracające potrafią stanowić ważny objaw, który może wskazywać na poważne zmiany zachodzące w organizmie. Odpowiednio szybka reakcja i wizyta u lekarza pomoże nie tylko wykryć przyczyny dolegliwości bólowych, ale także dobrać odpowiednie leki, które przyniosą ulgę i poprawią codzienny komfort życia chorego.
