Choroby weneryczne

Istnieje wiele chorób, o których nie zawsze łatwo się rozmawia. Często nawet w gabinecie lekarskim, pod okiem zaufanego specjalisty, trudno jest otworzyć się na kwestie intymnej natury. Choroby weneryczne to jeden z przykładów przykrych tematów, które pacjenci poruszają niechętnie. Właśnie dlatego w poniższym tekście znaleźć można odpowiedzi na najważniejsze pytania dotyczące infekcji intymnych.

Choroby przenoszone drogą płciową - co to takiego?

Choroby przenoszone drogą płciową to grupa zróżnicowanych chorób. Do zakażenia infekcjami intymnymi dochodzi najczęściej poprzez stosunek - nie tylko dopochwowy, ale także oralny lub analny.

Choroby weneryczne wywoływane są przez grzyby, wirusy, pasożyty i bakterie; jak łatwo się domyślić, z uwagi na to stanowią dość szeroką grupę chorób o różnorodnej charakterystyce.

Pacjenci z reguły niechętnie rozmawiają z lekarzem o infekcjach intymnych, często kierując się do gabinetów lekarskich w ostateczności, kiedy choroba jest już rozwinięta.

Brak odpowiedniej edukacji seksualnej i wiedzy skutkuje zwiększoną zarażalnością, przed którą od lat ostrzega WHO - Światowa Organizacja zdrowia.

Nie da się ukryć tego, że statystyki dotyczące chorób wenerycznych mogą budzić niepokój; szacuje się, że każdego dnia na różnorodne infekcje natury intymnej zapada około miliona osób. W skali roku skutkuje to niemalże 400 milionami zakażonych. W tym kontekście warto zwrócić uwagę na to, że choroby weneryczne to nie tylko kłopot samych chorych. Infekcje weneryczne zwiększają ryzyko potencjalnie śmiertelnych powikłań, występujących w trakcie ciąży. Dane dotyczące syfilisu - jednej z chorób wenerycznych - wskazują na to, że tylko w samym 2016 roku stał się on przyczyną około 350 tysięcy powikłań porodowych - w tym około 200 tysięcy poronień i śmierci niemowlęcych.

Jak można się zarazić chorobami wenerycznymi?

Choroby weneryczne to określenie obejmujące ponad 30 rodzajów różnorodnych infekcji grzybiczych, bakteryjnych, wirusowych oraz chorób pasożytniczych. Różnią się od siebie objawami, sposobem leczenia oraz skutkami, którymi dotykają chorego. Część z nich jest uleczalna - inne nie.

Zdecydowana większość infekcji intymnych przenoszona jest w wyniku odbycia stosunku płciowego, jednak nieodpowiednia higiena również może przyczynić się do rozwoju niektórych chorób. Wśród osób zażywających narkotyki wirusy powodujące choroby np. HIV, przenosi się także w wyniku iniekcji wykonywanej** zanieczyszczonymi, używanymi igłami.** Inne rodzaje chorób mogą rozwinąć się w przypadku operacji wykonywanych w niesterylnym pomieszczeniu przy pomocy nieodpowiednio zdezynfekowanych narzędzi. Innym sposobem narażenia się na infekcję intymną jest kontakt z zanieczyszczonym materiałem biologicznym; w tym przypadku ryzyko zarażenia się jest niewielkie, jeśli tylko zakażona krew nie trafi do krwiobiegu lub na błonę śluzową (np. w wyniku mikrouszkodzeń skóry, zranień czy skaleczeń). Podobny sposób zakażenia się infekcjami wenerycznymi to mniej niż 1% (na przykładzie danych dotyczących wirusa HIV).

Niestety chorobami wenerycznymi można zarazić się również w przestrzeni publicznej, np. na basenie. W wyniku zmian chorobowych wydzielany przez zmiany skórne płyn surowiczy pozwala na przeniesienie choroby np. na ręczniku.

Także używanie nieodpowiednio zdezynfekowanych gadżetów erotycznych może skutkować chorobami przenoszonymi drogą płciową.

Trzeba jednak podkreślić, że większość chorób wenerycznych roznosi się poprzez stosunek płciowy.

Jak się zabezpieczać przed chorobami wenerycznymi?

Lepiej jest zapobiegać niż leczyć - znacie takie powiedzenie? Nie inaczej sprawy mają się w przypadku chorób wenerycznych.

Statystyki wskazują, że choroby weneryczne mają tendencję wzrostową w skali świata - i chociaż większościowo obejmują swoim zasięgiem kraje słabo i średnio rozwinięte, wiele przypadków chorób wenerycznych odnotowuje się również w państwach dobrze rozwiniętych. Według danych WHO przyjąć można, że kraje dobrze rozwinięte wyróżniają się w temacie infekcji płciowych nie tylko wzorowymi sposobami leczenia, ale także doskonałą profilaktyką.

Na działania profilaktyczne dotyczące chorób wenerycznych składa się między innymi edukacja seksualna. Ostrzeganie i informowanie przed skutkami seksu z wieloma partnerami, bez wykonywania regularnych badań, zabezpieczenia i innych środków ostrożności - to podstawa działań profilaktycznych. Dzięki rzetelnej wiedzy w szczególności osoby młode (najczęściej narażone na ryzyko infekcji według danych statystycznych) mogą podejmować świadome wybory w zakresie aktywności seksualnej, kierując się zdroworozsądkowym podejściem, stosując odpowiednie środki zapobiegawcze. Ogranicza to nie tylko szansę na zarażenie się chorobą przez konkretnego chorego, ale także zmniejsza możliwości przenoszenia się infekcji wewnątrz populacji.

Edukacja seksualna, stanowiąca jedną z metod profilaktyki infekcji intymnych, wskazuje na inne metody, które pozwalają zminimalizować szansę na zarażenie się roznoszonym metodą płciową wirusem, bakterią czy grzybem.

Jednym z najskuteczniejszych sposobów chronienia się przed chorobami płciowymi jest korzystanie z prezerwatyw, które jako jedyna metoda antykoncepcyjna w ogromnym stopniu zmniejszają ryzyko zakażenia infekcjami intymnymi. Z uwagi na to - zawsze warto rozważyć używanie prezerwatyw niezależnie od innych środków antykoncepcyjnych, szczególnie w przypadku częstego zmieniania partnerów seksualnych.

Na profilaktykę zakażeń infekcjami przekładają się metody diagnozowania i leczenia - wczesne wykrycie choroby pozwala na uniknięcie przeniesienia infekcji na kolejnego chorego. W skali społeczeństwa za świadomość dotyczącą chorób wenerycznych odpowiada oczywiście wspomniana wcześniej edukacja seksualna oraz różnorodne programy popularyzujące wiedzę dotyczącą infekcji. W skali indywidualnej - warto jest przyswoić sobie najważniejsze objawy wskazujące na zakażenie najpopularniejszymi chorobami wenerycznymi, co przekładać może się na wcześniejsze wykrycie problemu w przypadku zachorowania.

Rodzaje chorób wenerycznych

Stosując uproszczony, podany wyżej podział, można zauważyć, że choroby weneryczne dość łatwo można podzielić pod względem rodzaju czynnika wywołującego infekcję. Niestety, konkretne infekcje grzybicze, wirusowe, bakteryjne czy pasożytnicze - różnią się między sobą. Czym charakteryzują się konkretne choroby przenoszone drogą płciową?

Choroby przenoszone drogą płciową - bakteryjne

Bakteryjne choroby weneryczne należą do najczęściej spotykanych chorób wenerycznych. Wśród nich na szczególną uwagę zasługuje kiła (syfilis), chlamydia, rzeżączka, których rokroczne zachorowania liczy się w dziesiątkach milionów przypadków.

Kiłę wywołuje bakteria krętka bladego. Zakażenie to najczęściej bezpośredni wynik współżycia - jednak trzeba pamiętać o tym, że możliwe jest także zarażenie kiłą poprzez np. pocałunek z osobą chorą. Dużym problemem jest to, że kiła u wielu chorych nie wykazuje specyficznych symptomów, a nieleczona może prowadzić do wielu poważnych powikłań, takich jak uszkodzenia układu nerwowego czy kości i stawów. W przypadku ciąży istnieje możliwość, że płód zarazi się kiłą przez łożysko, jeśli na infekcję cierpi matka dziecka.

Chlamydioza, nazywana często chlamydią (od bakterii, która wywołuje chorobę) to częsta infekcja przenoszona drogą płciową. Podobnie jak kiła, często charakteryzuje się początkowo ukrytymi objawami. Większość zakażeń dotyczy osób młodych, w wieku od 16 życia. Nieleczona może powodować powikłania w postaci zapaleń narządów, takich jak jądra (u mężczyzn) czy miednicy mniejszej (u kobiet), w rezultacie mogąc prowadzić do bezpłodności.

Rzeżączka powstaje w wyniku zakażenia bakterią dwoinki rzeżączki, najczęściej w wyniku współżycia, rzadziej po skorzystaniu z brudnej toalety czy używanego wcześniej przez osobę chorą ręcznika. Jest to jedna z najczęściej występujących infekcji intymnych, która dotyka zarówno kobiet, jak i mężczyzn i dzieci - istnieje szansa, że w trakcie porodu bakterią rzeżączki noworodek zarazi się od matki. U mężczyzn objawy rzeżączki pojawiają się często szybciej niż u kobiet i są łatwiejsze do dostrzeżenia.

Do innych bakteryjnych chorób wenerycznych zalicza się także między innymi NGU, ziarnicę, wrzód weneryczny czy czerwonkę.

Choroby przenoszone drogą płciową - wirusowe

Najbardziej znaną chorobą wirusową, którą można zarazić się poprzez kontakty seksualne, jest bez wątpienia AIDS. AIDS to końcowe stadium zakażenia wirusem HIV, czyli wirusem niedoboru odporności. HIV to wirus przewlekły, który nieleczony prowadzi do śmierci, jednak współcześnie opracowano już metody, które po zakażeniu pozwalają cieszyć się długim życiem w przypadku regularnego przyjmowania leków.

Powszechnym wirusem przenoszonym drogą płciową jest także opryszczka, która w wariancie HSV-2 obejmuje swoim działaniem okolice narządów płciowych. To wirus, który nieleczony pozostaje w uśpieniu, by reaktywować się w przyszłości pod wpływem szczególnych, charakterystycznych czynników. Skuteczność leczenia HSV-2 jest tym większa, im wcześniej wykryta zostanie choroba.

Zakażenie HPV (wirus brodawczaka ludzkiego) stanowi natomiast u kobiet jeden z głównych czynników nowotworowych, odpowiadających za raka szyjki macicy. HPV to grupa ponad 100 odmian wirusa - mniej niż połową można zarazić się przez kontakty płciowe. Dzieli się je na nisko i wysokoonkogenne, czyli takie, przy których ryzyko wystąpienia raka jest niskie lub wysokie.

Inne przykłady wirusowych chorób wenerycznych to na przykład wirusowe zapalenie wątroby typu B czy HTLV.

Choroby grzybicze przenoszone drogą płciową - kandydoza

Kandydoza to grzybicze zakażenie narządów płciowych, za powstawanie którego w większości przypadków odpowiadają drożdżaki. Jak w przypadku innych rodzajów grzybicy - i na tę chorobę w szczególności narażone są osoby chorujące na cukrzycę czy przechodzące przez antybiotykoterapię. Także objawy kandydozy są dość typowe dla infekcji grzybiczych; wyróżnia się w tym przypadku swędzenie, pieczenie. Chociaż choroba częściej dotyka kobiet, może pojawić się także u mężczyzn.

Choroby intymne wywoływane przez pasożyty

Rzęsistkowica to choroba za powstawanie której odpowiada pierwotniak Trichomonas vaginalis. Istnieje możliwość zakażenia się chorobą przez kontakt z krwią, jednak podobnie jak w przypadku innych infekcji intymnych - to współżycie jest przyczyną większości zachorowań. W większości choroba dotyka kobiet, ale zdarza się, że chorują na nią również mężczyźni - około 30%. U kobiet do charakterystycznych objawów należą pieniste, żółte lub zielone upławy, świąd i ból, u mężczyzn infekcja przyjmuje postać zapalenia - np. napletka lub cewki.

Świerzbowiec ludzki to pasożyt, którego przyczyną jest dość często występująca choroba - świerzb. Infekcja rozwija się wolno, a objawy daje dopiero po kilku tygodniach od pojawienia się pasożyta w organizmie. Główny objaw to mocne swędzenie o podrażnienie skóry w okolicach narządów płciowych. Leczenie jest stosunkowo nieskomplikowane i w większości przypadków wymaga stosowania przepisanych przez lekarza maści.

Wszawica łonowa to kolejny rodzaj pasożytniczej infekcji łonowej. Specyficzny rodzaj wszy, który pojawia się na owłosieniu łonowym, wywołuje bolesne podrażnienia i świąd, który rozlewa się na okolice najbliższe narządom płciowym - brzuch czy uda. Chociaż chorobą najczęściej zarazić można się przez kontakty seksualne, wszawica łonowa może pojawić się również przeniesiona na pościeli czy odzieży.

Diagnozowanie chorób wenerycznych

Wyżej wymienione przykłady wskazują wyraźnie na to, że choroby weneryczne to przypadłości cechujące się zróżnicowaną charakterystyką, objawiające się specyficznymi symptomami i wymagające dopasowanych do konkretnego przypadku rodzajów leczenia.

Warto jednak pamiętać, że diagnozowanie choroby zaczyna się już w domu chorego, kiedy dostrzega pierwsze niepokojące symptomy i zmiany. Należy zwrócić uwagę na fakt, że tak jak w przypadku innych chorób, również infekcje intymne w większości przypadków leczy się tym łatwiej, im szybciej odkryje się ich obecność w organizmie chorego. Dlatego właśnie nie warto bagatelizować pierwszych symptomów, które często wskazują na rozwijającą się infekcję. Mowa tu o:

• nietypowych wydzielinach; zmianach ropnych w okolicach pochwy lub penisa, wycieku z cewki moczowej
• upławach, czyli nadmiernej wydzielinie treści z pochwy, o nietypowej konsystencji, kolorze czy zapachu
• dolegliwościach bólowych w okolicach podbrzusza
• krwawieniu (niepowiązanym z cyklem menstruacyjnym)
• swędzeniu okolic intymnych
• jakichkolwiek zmianach skórnych; owrzodzeniu, pęcherzykach, grudkach i innych

Niestety, nie wszystkie choroby weneryczne wykazują odpowiednio wcześnie objawy. Co zrobić w takim przypadku?

Rozwiązanie jest proste - regularnie decydować się na badania diagnostyczne w kierunku chorób wenerycznych, szczególnie jeśli w określonym czasie współżyło się z wieloma partnerami. Badania najczęściej wykonuje się w pakiecie, na podstawie pobranych próbek krwi; w ten sposób można szybko i celnie potwierdzić ewentualną diagnozę w maksymalnie szerokim zakresie chorób wenerycznych. Alternatywą dla badań z krwi są np. wymazy, pobierane z okolic narządów płciowych.

Leczenie chorób wenerycznych

Istnieje tyle sposobów leczenia chorób wenerycznych, co samych rodzajów infekcji. Mimo to, istnieje jedna cecha wspólna, o której trzeba pamiętać rozpoznając u siebie przykre objawy; szybko wykryta choroba jest w większości przypadków łatwiejsza do wyleczenia lub zahamowania. Dlatego nie należy traktować infekcji wenerycznych jako tematu wstydliwego, a z każdym podejrzeniem - kierować się natychmiast do lekarza pierwszego kontaktu, dermatologa, a w przypadku potwierdzonej diagnozy i konieczności - wenerologa.

Dobrą wiadomością jest bez wątpienia to, że leki na najpowszechniejsze choroby weneryczne są skuteczne i łatwo dostępne. Mowa tu o chlamydiozie, syfilisie (kiła), rzeżączce i rzęsistkowicy - w tym przypadku stosuje się nowoczesne antybiotyki, które pozwalają organizmowi na poradzenie sobie z infekcjami.

Istnieją metody farmakoterapii, które są w stanie odpowiednio moderować przebieg choroby, hamując jej rozwój i objawy.

Współcześnie choroba weneryczna to nie wyrok; pod opieką lekarza chory może cieszyć się długim i spokojnym życiem, jeśli tylko choroba została wykryta dość szybko.

Biorąc pod uwagę, że HIV i AIDS to problemy poważne, wciąż pracuje się nad coraz to bardziej nowoczesnymi metodami ostatecznego poradzenia sobie z tymi właśnie infekcjami.

Leczenie szybko wykrytej choroby wenerycznej to nie tylko krok w kierunku zdrowego i długiego życia, ale także szansa na uniknięcie powikłań, które w przypadku poszczególnych chorób wenerycznych można uznać za niezwykle poważne. Dlatego profilaktyka, szybka reakcja na objawy i rezygnacja z tabuizowania choroby są tak ważne. Warto pamiętać o tym, by z podejrzeniem choroby zawsze kierować się do zaufanego specjalisty!