Niedobór witaminy D

Chyba każdy zdaje sobie sprawę z pozytywnych cech witamin; wiedzę dotyczącą ich zalet większość osób przyswaja jeszcze w wieku dziecięcym. Pomimo tego kwestie związane z niedoborami poszczególnych witamin bardzo często są bagatelizowane, co może prowadzić do poważnych konsekwencji. Na szczególną uwagę zasługuje w tym kontekście witamina D3, której masowy niedobór naukowcy określają jako pandemię. Za co odpowiada witamina D3 i jak uzupełnić jej braki?

Witaminy grupy D - rodzaje

Witaminy z grupy D to niezwykle ważne związki chemiczne, które mają ogromny wpływ na poprawne działanie organizmu każdego człowieka. Wyróżnia się wśród nich:

• witaminę D1 - czyli kalcyferol
• witaminę D2 - czyli ergokalcyferol
• witaminę D3 - czyli cholekalcyferol

Witamina D to witamina dość niezwykła; skóra człowieka jest w stanie wytwarzać ją samodzielnie (w wariancie D3), pod wpływem światła słonecznego. Z uwagi na to większość zapotrzebowania na witaminę D3 w teorii jesteśmy w stanie pokryć sami. W praktyce, pod wpływem zmian cywilizacyjnych, coraz częściej mówi się o pandemii niedoborów witaminy D, co wynikać może na przykład z trybu wykonywanej pracy (praca biurowa, z niewielkim wystawieniem na działanie promieni słonecznych, praca w systemie zmianowym, nocą).

Witaminy z grupy D rozpuszczają się w tłuszczach - dlatego wydawałoby się, że ich niedobór stosunkowo łatwo jest uzupełnić. Niestety, wbrew pozorom nie jest to wcale takie proste.

Witamina D - za co odpowiada?

Witaminy z grupy D odpowiadają za szereg niezwykle ważnych procesów zachodzących w organizmie, wśród których wymienić można:

• ochronę i wzmacnianie kości - witamina D odpowiada za gospodarkę wapniową organizmu
• wspieranie odporności organizmu, przez co obniża ryzyko wykształcenia się w organizmie niektórych chorób nowotworowych
• wspieranie wchłaniania fosforu
• zmniejszenie ryzyka wystąpienia cukrzycy
• korzystny wpływ na działanie układu mięśniowego
• regulowanie pracy serca

Receptory witaminy D obecne są w większości tkanek i komórek organizmu - dlatego wymienione powyżej funkcje bynajmniej nie należą do jedynych, które witamina D pełni w organizmie człowieka. Z uwagi na to jej niedobór może mieć poważny wpływ na zdrowie.

Skąd bierze się witamina D?

Źródła witaminy D w organizmie są co do zasady dwa - te pochodzące z diety oraz te wytworzone przez skórę pod wpływem słońca.

Mówiąc o diecie, która będzie bogata w witaminę D, nie sposób nie wspomnieć o rybach. Te - a w szczególności łosoś - uznawane są powszechnie za doskonałe źródło witaminy D. Trzeba jednak pamiętać o tym, że zawartość witaminy D w rybach różni się między sobą, co udowadniają badania. Hodowane w USA łososie zawierają jedynie od 10 do 25% witaminy D3 w porównaniu z rybami żyjącymi dziko. W odróżnieniu od USA, lepiej z hodowlą radzi sobie Norwegia, gdzie bardzo często hodowane łososie karmione są olejem rybnym, co znacząco zwiększa ich zawartość witaminy D. Właśnie dlatego trzeba pamiętać o tym, by wybierać ryby ze sprawdzonych źródeł, jeśli liczy się na uzupełnienie ewentualnych braków w witaminie D. Inne źródła witaminy D to między innymi mleko, jajka, sok pomarańczowy, sery, oleje roślinne czy jogurty. Naturalnym źródłem witaminy D2 są suszone na słońcu grzyby.

Pomimo tego, że niedobory witaminy D możemy uzupełniać dietą - to właśnie słońce, nie pokarm, odpowiada w większości za obecność tego związku chemicznego w organizmie człowieka. Na syntezę witaminy mogą wpływać czynniki takie jak rodzaj karnacji, zamieszkiwany kraj (deficyty witaminy D są szczególnie dotkliwe dla osób zamieszkujących strefy klimatyczne z okresowym zaciemnieniem występującym dłużej niż kilka godzin) - jednak w większości przypadków to czynniki cywilizacyjne najbardziej utrudniają pozyskiwanie witaminy przez wystawienie na działanie promieni słonecznych.

Skutki i objawy niedoboru witaminy D

Z powyższych informacji wynika jasno; witamina D ma wpływ na wiele funkcji organizmu. Dlatego też nie powinno dziwić to, że jej niedobór może wywoływać wiele poważnych dolegliwości zdrowotnych. Statystyki wskazują, że niedobór witaminy D to stan, który może dotykać nawet miliarda ludzi na całym świecie. W teorii wiele z ich chorób - może brać się właśnie ze zbyt małej ilości witaminy D w organizmie

Stan określany jako ciężki niedobór witaminy D najczęściej oznacza się jako stężenie 25(OH)D poniżej 20 ng/ml. Jednak już w przypadku 20-30 ng/ml można mówić o niewystarczającym poziomie witaminy. Od 100-200 ng/ml mówi się natomiast o stężeniu nadwymiarowym i potencjalnie toksycznym.

Objawy niedoboru to nie tylko konkretne choroby, kontuzje czy infekcje - to również poczucie osłabienia, szybkie męczenie się, ból głowy, nadwaga, problemy ze snem, rozdrażnienie, bóle mięśni i kości, ogólny spadek odporności. Badanie w kierunku niedoborów witaminy D lekarz może zlecić właśnie na podstawie objawów.

Częściej witaminę D bada się jednak w oparciu o choroby towarzyszące oraz rodzaje farmakoterapii, które mogą powodować występowanie deficytów. Samego badania dokonuje się na podstawie pobranej od pacjenta próbki krwi.

Skutki niedoborów witaminy D są naprawdę liczne. Należą do nich chociażby depresja, krzywica, osteopenia, osteoporoza, obniżenie odporności, nowotwory, wypadanie zębów, nawracające stany zapalne skóry, złamania, zwyrodnienia, wypadanie włosów, powolne gojenie się skaleczeń i ran.

Jak uzupełnić deficyt witaminy D?

Wiedząc jak poważne konsekwencje może mieć powszechny niedobór witaminy D - warto zastanowić się nad sposobami jej uzupełnienia!

W okresie wakacyjnym dobrą metodą będą oczywiście “kąpiele słoneczne”. Na wiosnę i latem, kiedy temperatura wzrasta, a słońce utrzymuje się na niebie zdecydowanie dłużej - można z łatwością wystawić swoją skórę na działanie promieni słonecznych. Najważniejsze zasady, o których warto pamiętać w takiej sytuacji, to to, by nie przebywać na słońcu zbyt długo, jeżeli temperatura jest zbyt wysoka i odsłonić jak największy obszar skóry.

Co jednak zrobić w przypadku okresu jesienno-zimowego, kiedy słońce przebywa na niebie zdecydowanie krócej, często chowając się przy tym za chmurami, co poważnie utrudnia przyswajanie witaminy D z promieni słonecznych?

W takich przypadkach warto zwiększyć w diecie ilość produktów zawierających witaminę D, które zostały wyszczególnione powyżej. Dodatkowo - dietę warto uzupełnić o suplementy, które mogą podnieść ilość witaminy D w organizmie. Istnieje ogromna ilość środków, które mogą pomóc redukować niedobory witaminy D, jak chociażby tran.

Suplementację witaminy D należy jednak omówić z lekarzem - w niektórych przypadkach może nie być ona wskazana.

Oprócz tego, witamina D - w odróżnieniu od wielu innych witamin - rozkłada się w tłuszczach, nie w wodzie, co może utrudniać jej przyswajanie w formie suplementów. Dlatego w wyborze metody suplementowania witaminy powinien pomóc specjalista, który z jednej strony zagwarantuje, że przyjmowane środki nie będą kłócić się np. z przyjmowanymi przez pacjenta lekami, a z drugiej - nie dopuści do przedawkowania witaminy D.

Nadmiar witaminy D - czy witaminę D można przedawkować?

Przedawkowanie witaminy D jest możliwe, ale jest również niezwykle rzadkie. Do przedawkowania może dojść, jeśli przyjmiemy czterokrotnie większą dawkę witaminy D od dawki zalecanej, co najczęściej może stać się w sytuacji przyjmowania suplementów bez konsultacji z lekarzem. Nadmiar witaminy D może prowadzić do odkładania się wapnia w tkankach, co może wywoływać poważne konsekwencje. U kobiet w ciąży - jest szczególnie niebezpieczne dla płodu (mogąc prowadzić np. do chorób kości dziecka).

Objawy nadmiaru witaminy D to między innymi wymioty, bóle brzucha, zaparcia, brak łaknienia i nadmierne pragnienie, bóle głowy i oczu.

Do skutków zatrucia witaminą D należą chociażby kamica nerek, zaburzenia pracy serca czy kamica pęcherzyka żółciowego.