Zaburzenia błędnika

Co to jest błędnik?

Błędnikiem nazywa się ucho wewnętrzne, które pełni ważną rolę w odbieraniu wrażeń słuchowych oraz odpowiada za utrzymanie równowagi. Dzieli się on na błędnik kostny i błoniasty. Pierwszy z nich to przestrzeń zbudowana z jam i kanałów, w której znajduje się drugi z nich - błoniasty, odpowiedzialny za słuch i równowagę. Ten natomiast składa się z narządu ślimakowego i przedsionkowego.

Jak działa błędnik?

Podczas spoczynku impulsy pochodzące z zakończeń nerwowych zlokalizowanych w prawym i lewym narządzie przedsionkowym równoważą się. Przy zmianie pozycji ciała (wstawanie, siadanie) równowaga ta zostaje zachwiana - pod wpływem naturalnego bodźca, nie powinno dojść do zaburzeń działania pracy błędnika.

Pierwsze objawy zaburzenia działania błędnika

Skąd można wiedzieć, że ma się problemy z błędnikiem? Pierwsze objawy to zawroty głowy - nagłe i silne. Mogą dawać o sobie znać przy otwartych i zamkniętych oczach oraz w różnych pozycjach - nie tylko podczas wstawania, ale także gdy leżymy lub siedzimy. Dodatkowo pojawiają się trudności w utrzymaniu równowagi, czy “zapadanie się ziemi pod nogami”.

Przy zaburzeniu pracy błędnika, charakterystycznym objawem jest oczopląs, czyli nagły, niekontrolowany ruch gałek ocznych przy zmianie pozycji. Ponadto może wystąpić światłowstręt, szum w uszach, nudności i wymioty.

Jakie choroby powodują zaburzenia pracy błędnika?

Choroby błędnika mogą wynikać z jego wstrząśnienia lub zapalenia. Najbardziej charakterystycznymi przyczynami są:

• Kinetoza (choroba lokomocyjna) - podczas jazdy różnymi środkami transportu, mózg otrzymuje impulsy z narządu wzroku i słuchu odnośnie zmiany otoczenia, jednak błędnik nie wychwytuje informacji o zmianach pozycji ciała. Objawia się ona nudnościami, wymiotami, sennością i bólami głowy.
• Choroba Meniere'a - jest ona bardzo rzadka. Jej przyczyną jest gromadzenie się i wzrost ciśnienia endolimfy (płynu wypełniającego błędnik błoniasty ucha) w błędniku.
• Zapalenie błędnika - ostre zapalenie ucha wewnętrznego. Objawia się bólem głowy i ucha, problemami ze słuchem oraz zaburzeniami równowagi. Później mogą do tego dojść nudności, wymioty a także oczopląs o różnym natężeniu. Zwykle przyczyną zapalenia jest osłabienie systemu obronnego organizmu (gdy z ucha środkowego do wewnętrznego dostaną się drobnoustroje).
• Zapalenie nerwu przedsionkowo-ślimakowego - jest to stan zapalny VIII nerwu czaszkowego, unerwiającego dwa narządy zmysłów w uchu wewnętrznym - ślimakowy (słuchu) i przedsionkowy (równowagi). Może do niego dojść na skutek infekcji wirusowej (związanej z przechodzeniem świnki, odry czy różyczki).
• Guzy kąta mostkowo-móżdżkowego - zaczyna się od jednostronnego osłabienia słuchu, świstu i szumów w uszach oraz zaburzeń równowagi. Kiedy stadium choroby jest już zaawansowane, następują zaburzenia mowy, chrypka, występuje możliwość zachłystywania się, dyzartrii oraz dysgrafii. Rodzajem tego typu guza jest nerwiak nerwu słuchowego.
• Otoskleroza - związana jest z błędnikiem kostnym. Przy tym zapaleniu powstaje nieprawidłowa kostnina, unieruchamiająca podstawę trzeciej kosteczki słuchowej - strzemiączka.

Diagnozowanie zaburzeń pracy błędnika

Rozpoznanie zaczyna się od wywiadu z pacjentem. Następnie przeprowadza się próby kaloryczne, czyli pobudzenie błędników ciepłą, a następnie zimną wodą. W tym czasie obserwuje się i ocenia ruch gałek ocznych. Inne badania to m.in.:

• badania audiometryczne (badanie słuchu),
• ENG (elektronystagmografia) oraz VNG (videonystagmografia) - badania potencjałów elektrycznych w czasie oczopląsu.

Leczenie zaburzeń działania błędnika

U większości przypadków wystarczy tylko leczenie farmakologiczne, ale możliwe, że niezbędna okaże się także interwencja chirurgiczna. Chorym podaje się leki przeciwhistaminowe albo wstrzykuje się kortykosteroid lub gentamycynę bezpośrednio do jamy bębenkowej. Przeważnie podawanie leków przynosi pozytywne rezultaty u większości pacjentów. Nie wszystkim objawom chorobowym ze strony błędnika da się zapobiec, ale można je złagodzić.

Leczenie domowymi sposobami NIE jest wskazane.

Niezmiernie istotne jest, aby pamiętać, że nieleczone schorzenia błędnika mogą prowadzić do głuchoty - częściowej lub całkowitej. Dlatego tak ważne są prawidłowo prowadzone działania profilaktyczne.