Zawroty głowy to częsty objaw, który zaburza prawidłowe funkcjonowanie dnia codziennego. Często towarzyszą im nudności czy wymioty. Kto z nas nie doświadczył "wirowania świata"? W przypadku kiedy występują one nagminnie, warto zwrócić się do specjalisty. Mogą być one bowiem oznaką poważnej choroby. Jakie są rodzaje zawrotów głowy i jak wygląda ich diagnostyka? W jaki sposób wygląda leczenie i co jest ich przyczyną?
Jest to jeden z najpopularniejszych i najczęściej występujących objawów wśród pacjentów. Mogą być one odczuwalne na różne sposoby, a ich przyczyna bywa naprawdę różna. Jest to problem zdrowotny, z którym każdy człowiek spotyka się, w którymś momencie swojego życia. Spowodować może go chociażby zmiana pozycji ciała np. zbyt gwałtowna zmiana z pozycji leżącej na stojącą. Częstotliwość dolegliwości rośnie wraz z wiekiem. Problem dotyczy około 30% dorosłych i do 18% dzieci. Bardzo często za potocznie zwane "kręcenie się w głowie" odpowiadają zaburzenia układu równowagi (przedsionkowego). W skład narządu równowagi wchodzą: błędnik, jego unerwienie przedsionkowe oraz ośrodki umiejscowione w pniu mózgu, móżdżku, jądrach podkorowych oraz korze mózgowej.
Zawroty głowy – przyczyny
Wahają się one od błahych powodów do skrajnie poważnych. Z tego powodu należą one do objawów nieswoistych. Te niegroźne często idą w parze z niestrawnościami i zatruciami pokarmowymi. Najczęstsze źródła zawrotów głowy mogą wynikać przykładowo z zaburzeń błędnika, niskiego ciśnienia tętniczego krwi czy migreny. Często zdarza się, że są skutkiem ubocznym leków. Zawroty głowy mogą wystąpić również w wyniku zaburzeń w obrębie ucha, jak:
Zawroty głowy mogą mieć również przyczynę, leżącą po stronie neurologicznej. Należą do tego zaburzenia takie jak:
- urazy głowy - czaszki lub mózgu,
- zapalenie nerwu przedsionkowego,
- choroby zapalne opon mózgowych i mózgu,
- padaczka,
- guz móżdżku lub pnia mózgu,
- naczyniowe schorzenia OUN,
- choroby neurologiczne (np. stwardnienie rozsiane),
- migrena.
Dodatkowo do przyczyn zawrotów głowy należą zaburzenia ogólnoustrojowe. Są to zaburzenia rytmu serca, cukrzyca, niedoczynność tarczycy, niedociśnienie i nadciśnienie tętnicze czy hiperwentylacja. Dodatkowo mogą być one spowodowane podłożem emocjonalnym lub atakami paniki.
Często rozpoznaje się też łagodne położeniowe zawroty głowy pochodzenia obwodowego, któremu towarzyszą zawroty przy zmianie pozycji. Nie są one groźne i nie powodują zagrożenia życia. Kolejną z przyczyn jest choroba Meniere'a. W jej przypadku następuje nadmierne gromadzenie się płynu w błędniku błoniastym, w wyniku czego następuje jego rozerwanie i wylanie cieczy drażniącej nerwy.
Prezbiastazja a zawroty głowy
Często diagnozowana jest jako multisensoryczne zawroty głowy u osób starszych. Silne zawroty łączą się tu z zaburzeniami równowagi oraz chodu. Dodatkowo dochodzi lęk przed upadkiem. Główną przyczyną prezbiastazji są zaburzenia czucia głębokiego.
Zawroty głowy - objawy dodatkowe
Wedle definicji jest to uczucie wirowania, braku utrzymania równowagi czy kołysanie. Zawrotom głowy mogą towarzyszyć różne, inne objawy. Należą do nich m.in.:
- wymioty i nudności,
- szumy uszne,
- niedosłuch,
- zaburzenia słuchu i czucia,
- uczucie pełności w uchu,
- uderzenia gorąca,
- ból głowy,
- oczopląs,
- zaburzenia ostrości widzenia lub podwójne widzenie,
- dyzartia,
- dezorientacja,
- bladość,
- przemijające niedowłady,
- lęk przed upadkiem.
Pamiętaj, że jeśli zawroty głowy występują u ciebie częściej lub w sposób ciągły z towarzyszącymi objawami, należy zawsze skonsultować się lekarzem neurologiem, ponieważ mogą wskazywać na poważną chorobę.
Diagnostyka zawrotów głowy
Stwierdzenie źródła zawrotów nie należy do najłatwiejszych. Pacjenci, którzy skarżą się na częste "kręcenie się w głowie" zwykle muszą być poddani szeregowi różnych badań diagnostycznych. W czasie konsultacji ze specjalistą jest przeprowadzany jest również wywiad lekarski, podczas którego specjalista może dowiedzieć się o przyczynach dolegliwości, jej częstotliwości oraz w jakich sytuacjach ona występuje. Gdy występują więc silne zawroty głowy lub towarzyszą im inne objawy ze strony układu nerwowego, symptomy psychiatryczne np. znaczne pogorszenie samopoczucia, należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza.
Do podstawowych badań należą: pomiar ciśnienia tętniczego i tętna, przeprowadzenie badania neurologicznego, badanie słuchu oraz badanie okulistyczne.
W zależności od rodzaju podejrzewanej przyczyny lekarz może zlecić również:
- próby kaloryczne,
- tomografię komputerową,
- rezonans magnetyczny,
- badania neurologiczne i laryngologiczne,
- badanie słuchu,
- elektroencefalografię,
- USG tętnic szyjnych,
- badanie echokardiograficzne,
- elektronystagmografię.
Niekiedy konieczne jest również wykonanie bardziej specjalistycznych badań. Ich rodzaj zależy wówczas od tego, jaką przyczynę zawrotów głowy podejrzewa lekarz.
Leczenie nie należy do najprostszych. Najłatwiej zwalczać zawroty, które mają źródło w skutkach ubocznych przyjmowanych leków. Wśród nich są to głównie środki przeciw depresji, przeciwpsychotyczne, leki rozszerzające naczynia krwionośne i przeciwpadaczkowe, środki nasenne czy przeciwbólowe. W takich przypadkach należy tylko zmienić rodzaj farmakoterapii, a objawy ustąpią same. Do innych rodzajów terapii należą: eliminacja przyczyny wywołującej chorobę, stosowanie leków zmniejszających objawy i eliminujących zawroty oraz minimalizacja skutków uszkodzenia błędnika. U pacjentów z chorobą Méniere'a zaleca się dodatkowo ograniczenie płynów i spożywania sodu oraz przyjmowanie leków moczopędnych. W skrajnych przypadkach przeprowadza się też zabiegi operacyjne.
Warto pamiętać, że często znalezienie odpowiedniego leku wymaga dużo czasu i cierpliwości. Do najczęściej stosowanych środków farmakologicznych należą:
- betahistyna,
- leki przeciwhistaminowe,
- hydroksyzyna,
- leki z grupy antagonistów wapnia,
- benzodiazepiny oraz neuroleptyki.
Jeszcze inny sposób terapii opiera się na kinezyterapii. Pomaga ona zniwelować skutki uszkodzenia układu przedsionkowego. Jej celem jest wzmocnienie układu nerwowego, zmniejszenie napięcia mięśni w obrębie szyi i ramion oraz poprawa stabilności podczas stania i chodzenia.
Domowe sposoby na zawroty głowy
Jeśli zawroty głowy nie pojawiają się regularnie warto spróbować poradzić sobie z nimi domowymi sposobami.
Jedną z opcji jest zastosowanie imbiru, który reguluje ciśnienie, co wiąże się ze zminimalizowaniem zawrotów głowy. Należy go zetrzeć i wrzucić do wody, a następnie podgrzać. Równie ważne jest odpowiednie nawodnienie organizmu. Należy pić co najmniej 1,5l wody dziennie.
