Tabletka "dzień po"

Antykoncepcja to sposób zapobiegania ciąży, który - co do zasady - stosuje się przed rozpoczęciem współżycia. Trzeba jednak pamiętać o tym, że nie każda metoda antykoncepcji gwarantuje stuprocentowe bezpieczeństwo; uszkodzona prezerwatywa oraz inne kryzysowe sytuacje mogą spowodować konieczność sięgnięcia po antykoncepcję awaryjną, czyli tabletki, które stosuje się “dzień po”.

Współczesne metody antykoncepcji

Strefa intymna jest szczególnie ważna w życiu każdego człowieka. By z powodzeniem realizować się w jej obszarze - wymagane jest bezpieczeństwo, które gwarantują różnorodne metody antykoncepcji. Zabezpieczenia chronią nie tylko przed niechcianą ciążą, ale również - w przypadku prezerwatyw - wieloma chorobami przenoszonymi drogą płciową.

Niestety - nawet 99.9% skuteczność nie gwarantuje pełnego bezpieczeństwa. Prezerwatywa może ulec uszkodzeniu, o przyjmowanych tabletkach można zapomnieć, zdarzają się także sytuacje, w których o antykoncepcji zwyczajnie się nie pamięta (na przykład wskutek spożytego alkoholu). Co zrobić w takim przypadku?

Z pomocą przyjść może antykoncepcja awaryjna, nazywana czasem postkoitalną.

Istnieje wiele leków, które pełnią rolę antykoncepcji awaryjnej, stosowanej “dzień po”. W Polsce dostępne są jednak dwa rodzaje tabletek “dzień po”. Jedną z nich jest popularna Escapelle, a drugą - EllaOne.

Tabletki Escapelle - co to takiego?

Lek Escapelle to środek antykoncepcji awaryjnej, stosowanej w nagłych przypadkach, na przykład gdy zawiodły inne metody antykoncepcji. Chociaż umownie tabletki tego typu określa się jako metodę “dzień po”, lek Escapelle można stosować do 72 godzin po stosunku. Warto jednak pamiętać o tym, że skuteczność leku Escapelle - podobnie jak innych metod antykoncepcji awaryjnej - jest największa, jeśli tabletka zostanie przyjęta krótko po stosunku. Cena tabletki Escapelle wynosi do 50 złotych.

Escapelle - na jakich zasadach można zakupić lek?

Escapelle to lek, który nie podlega refundacji, a zakupić można go wyłącznie na receptę. Warto pamiętać, że receptę na lek Escapelle - jak również na inne tabletki antykoncepcji awaryjnej - wypisać może lekarz każdej specjalizacji, nie tylko ginekolog. Dzięki temu dostęp do recepty na preparaty antykoncepcji awaryjnej jest zdecydowanie prostszy i ogranicza i tak przeżywany przez pacjentkę stres; konieczność umawiania się na wizytę do lekarza konkretnej specjalizacji, która mogłaby niekorzystnie wpłynąć na nerwy, nie wchodzi w grę w przypadku leków takich jak Escapelle.

Escapelle - co zawiera lek?

Escapelle to preparat sprzedawany w formie pojedynczej tabletki, która zawiera w sobie substancję czynną i substancje pomocnicze. Substancja czynna w leku Escapelle to lewonorgestrel, a substancje pomocnicze - skrobie, krzemionka, talk, laktoza, stearynian magnezu.

Lewonorgestrel stanowi element leku, który w największym stopniu wpływ na jego skuteczność. Zażyta doustnie tabletka z tą substancją - charakteryzuje się działaniem przeciwestrogennym, tworzy zaporę dla migracji plemników, utrudnia zapłodnienie poprzez zmiany w zakresie śluzu szyjki macicy.

Pamiętać trzeba o tym, że lewonorgestrel to substancja, która źle reaguje na niektóre leki. Inne preparaty, które mogą osłabić jej działanie, to między innymi ampicylina, ryfampicyna czy rytonawir. Między innymi ze względu na fakt istnienia leków, które wchodzą z Escapelle w negatywną interakcję, przyjęcie tabletki należy konsultować z lekarzem.

Warto pamiętać, że Escapelle wpływa na endometrium, przez co tabletka pozostaje skuteczna w przypadku, gdy doszło do uwolnienia komórki jajowej, ale także w chwili, gdy jeszcze nie doszło do owulacji.

Reakcje polekowe - niepożądane działania leku Escapelle

Większość leków - chociaż tworzy się je po to, by pomagały i leczyły zdrowie - w określonych sytuacjach może powodować przykre dolegliwości. Nie inaczej jest w przypadku tabletki Escapelle, do której skutków ubocznych zalicza się między innymi zmęczenie, krwawienia międzymiesiączkowe, nudności, dolegliwości żołądkowe, bóle głowy i podbrzusza, zaburzenie cyklu miesiączkowego, rozstrój układu pokarmowego (wymioty, biegunka). Wśród rzadkich niepożądanych działań leku Escapelle wymienia się między innymi wysypki, świąd, pokrzywki, bóle stawów i brzucha.

Dawkowanie i środki ostrożności:

Przyjmując lek Escapelle należy stosować się do środków ostrożności, które wymienia producent. W przypadku wątpliwości - należy skontaktować się z lekarzem.

Po pierwsze, lek Escapelle nie może stanowić stałego zastępstwa dla innych środków antykoncepcyjnych. Tabletkę należy stosować jako antykoncepcję wykorzystywaną awaryjnie, gdy zawiodą inne metody - lub gdy inne sposoby antykoncepcji nie były stosowane w trakcie współżycia. Biorąc pod uwagę to, że preparat może prowadzić do zaburzenia cyklu menstruacyjnego, nigdy nie powinien być stosowany częściej niż raz w trakcie cyklu.

Skuteczność tabletki Escapelle, przyjmowanej doustnie, w ciągu 72 godzin od współżycia, nie należy do 100%. Im szybciej zostanie zastosowany preparat, tym większa jest szansa na to, że zapobiegnie on niechcianej ciąży.

Bezwzględnie pamiętać trzeba o tym, by leku Escapelle nie stosować w trakcie ciąży. Tabletka nie powoduje przerwania ciąży, może mieć jednak inne efekty uboczne. Szczególną ostrożność należy zachować przyjmując tabletkę w okresie laktacji - Escapelle przenika do pokarmu, dlatego preparat należy zażywać po karmieniu dziecka, co najmniej kilka godzin przed następnym karmieniem.

Tabletka EllaOne - co to takiego?

Alternatywą dla innych środków antykoncepcji awaryjnej jest dostępny w Polsce lek EllaOne. Jest to środek, który na rodzimym rynku dostępny jest jedynie na receptę. Podobnie jak inne tabletki “dzień po” – EllaOne ma za zadanie zabezpieczyć przed zajściem w ciążę już po odbyciu stosunku płciowego. Cena tabletki EllaOne wynosi około 70 złotych.

Jak działa EllaOne?

EllaOne działa w podobny sposób co inne leki antykoncepcyjne stosowane po odbyciu zbliżenia seksualnego. W odróżnieniu od Escapelle - EllaOne wyróżnia się dłuższym okresem umożliwiającym zażycie leku. Sugerowany maksymalny czas na zażycie tabletki EllaOne to aż 120 godzin, czyli 5 dni po odbyciu stosunku. Warto jednak pamiętać o tym, że podobnie jak w przypadku preparatu Escapelle - EllaOne działa tym lepiej, im wcześniej została zażyta.

Za działanie tabletki odpowiada jej substancja czynna, czyli octan uliprystalu. Oprócz octanu uliprystalu, w tabletce znajdują się także inne składniki, takie jak powidon, laktoza czy magnezu stearynian. Octan uliprystalu działa poprzez opóźnianie owulacji, dzięki czemu może w skuteczny sposób zapobiegać powstawaniu niechcianej ciąży.

Trzeba jednak wiedzieć, że preparat nie zapewnia pełnej ochrony przed zajściem w ciążę i między innymi dlatego nie można go stosować jako stałej formy antykoncepcji. Wskazaniem do stosowania tabletki EllaOne jest współżycie odbyte bez innej formy antykoncepcji lub problem z wybraną metodą antykoncepcji (na przykład pęknięcie prezerwatywy).

Dawkowanie EllaOne

EllaOne, podobnie jak Escapelle, to preparat, w którego opakowaniu znajdzie się jedną tabletkę. Należy zażyć ją jak najszybciej po odbyciu stosunku płciowego, co - biorąc pod uwagę fakt, że EllaOne jest lekiem na receptę - nie zawsze może okazać się łatwe. Z pomocą w tym problemie przychodzi telemedycyna i szansa wystawienia e-recepty przez lekarza, który może szybko i efektywnie zaadresować problem pacjentki, na przykład poprzez wideorozmowę lub czat online. Warto pamiętać o tym, że receptę na tabletki “dzień po” wystawić może lekarz dowolnej specjalizacji, niekoniecznie ginekolog.

Uznaje się, że tabletkę EllaOne należy zażyć tak prędko po zbliżeniu seksualnym, jak to tylko możliwe. W ciągu pierwszych 12 godzin od odbycia stosunku - jej prawidłowe działanie jest najbardziej prawdopodobne. Statystyki wskazują na to, że preparat EllaOne cieszy się w tym zakresie podobną skutecznością co Escapelle.

Przeciwwskazania, środki ostrożności, powikłania po zażyciu EllaOne

Lek EllaOne, podobnie jak lek Escapelle, należy przyjmować po konsultacji z lekarzem. W jej trakcie specjalista wyjaśni wszelkie okoliczności, w których leku albo nie powinno się przyjmować, albo powinno się zażywać go ze szczególną ostrożnością.

Leku nie zażywa się na przykład po wystąpieniu pierwszych objawów związanych z ciążą - EllaOne nie stanowi leku wczesnoporonnego, w takim przypadku należy skontaktować się z ginekologiem, który pomoże podjąć kolejne decyzje dotyczące dalszego postępowania w przypadku indywidualnej sytuacji pacjentki.

Unikać leku EllaOne powinno się także w przypadku występowania u pacjentki ciężkiej postaci astmy lub choroby wątrobowej.

Z tabletką EllaOne mogą nie współgrać inne leki, których przyjmowanie trzeba omówić z lekarzem. Do grupy tych leków zaliczyć można na przykład leki stosowane podczas leczenia grzybicy czy wirusa HIV.

Do najczęściej pojawiających się skutków ubocznych, które występują u kobiet, które przyjęły lek EllaOne, zalicza się bóle brzucha, nudności, wymioty, bóle stawów, tkliwość piersi, bóle mięśni, zmęczenie i zawroty głowy.

Mniej częste są na przykład kłopoty z libido (nietypowy wzrost lub spadek), podrażnienia pochwy, zgaga, migrena, zmiany skórne, złe samopoczucie i objawy grypopodobne.

Rzadko odnotowywane kłopoty to między innymi omdlenia, problemy z koncentracją, światłowstręt, ból występujący w trakcie stosunku płciowego, ból narządów płciowych.

W jakiej sytuacji lekarz może odmówić wypisania recepty na tabletkę “dzień po”?

Teoretycznie istnieje niewiele okoliczności, w których lekarz może odmówić wypisania recepty na antykoncepcję awaryjną.

Lekarz może zrezygnować z wypisania recepty w przypadku występowania omówionych wcześniej przeciwwskazań - czyli na przykład ciąży lub alergii pacjentki na któryś ze składników tabletki.

Drugą możliwością jest powołanie się lekarza na tak zwaną “klauzulę sumienia”. Według Kodeksu Etyki Lekarskiej lekarz ma prawo powstrzymać się od postępowania, które jest niezgodne z jego sumieniem. Trzeba jednak pamiętać o tym, że w takim przypadku lekarz zmuszony jest wskazać pacjentce inne miejsce, w którym będzie ona mogła zrealizować świadczenie.

Tabletki "dzień po" - leki wczesnoporonne?

Tabletek “dzień po” nie można uznawać za leki wczesnoporonne. Nie działają one w taki sam sposób jak preparaty wczesnoporonne, co więcej - nie powodują zakończenia aktualnie trwającej ciąży.

Pomimo to pamiętać trzeba, że antykoncepcja awaryjna jest obciążająca dla organizmu, szczególnie jeśli chodzi o jego równowagę hormonalną - dlatego stanowczo nie zaleca się spożywania leków “dzień po” w trakcie trwania ciąży. Także przyjmowanie leku EllaOne w trakcie karmienia należy skonsultować z lekarzem.

Tabletka "dzień po" - kiedy może nie zadziałać?

Istnieje kilka sytuacji, w których tabletka awaryjna może nie zadziałać. Na skuteczność metody antykoncepcji awaryjnej, jaką są tabletki Escapelle i EllaOne, wpływ ma kilka czynników.

Najmniejsza szansa na zapłodnienie, co opisane zostało wcześniej, występuje po możliwie najszybszym zażyciu tabletki "dzień po". To właśnie czas odgrywa najważniejszą rolę, jeśli chodzi o działanie antykoncepcji awaryjnej. Każde opóźnienie zażycia tabletki może skutkować zmniejszoną skutecznością metody.

Czas, chociaż niezwykle ważny (tabletki "dzień po" zażyć należy najpóźniej do 5 dni, jednak najskuteczniejsze pozostają w ciągu kilku godzin po odbyciu stosunku) nie stanowi jedynej przeszkody, która może obniżać skuteczność antykoncepcji, w efekcie skutkując zajściem w ciążę.

Szczególną uwagę po zażyciu pigułki awaryjnej zwrócić należy na nudności i ewentualne wymioty. Jeśli w ciągu 3 godzin od zażycia tabletki doszło do zwrócenia treści żołądka - należy przyjąć kolejną dawkę antykoncepcji awaryjnej.

Na to, czy tabletka zadziała powstrzymując niechcianą ciążę, wpływają także przyjmowane leki. Mowa tu o niektórych środkach, które mogą wpływać na zmniejszenie stężenia octanu uliprystalu w organizmie oraz substancje wpływające na wartość pH. Antykoncepcja awaryjna reaguje także na "tradycyjne" leki antykoncepcyjne, obniżając ich skuteczność. Dlatego pamiętać należy o tym, by w przypadku skorzystania z tabletki "dzień po" stosować także formy antykoncepcji takie jak na przykład prezerwatywa - aż do rozpoczęcia kolejnego cyklu miesiączkowego.