Serce to niezwykle ważny narząd, którego zdrowe funkcjonowanie zapewnia odpowiednią pracę całego organizmu człowieka. Niestety, istnieje wiele schorzeń, które negatywnie wpływają na funkcjonowanie serca. Jedną z grup chorób serca są kardiomiopatie, które dzielą się w zależności na chociażby przyczyny powstawania konkretnego problemu. W poniższym artykule przyjrzymy się bliżej kardiomiopatii alkoholowej, odpowiadając na wszystkie najczęściej powtarzające się pytania związane z chorobą.
Według definicji American Heart Association, kardiomiopatie dzieli się na pierwotne i wtórne rodzaje choroby. Kardiomiopatia alkoholowa (ACM - od angielskiego alcoholic cardiomyopathy) to choroba serca, która jest bezpośrednio spowodowana nadmiernym spożyciem alkoholu - z uwagi na co zalicza się ją do kardiomiopatii wtórnych. Jest to poważne schorzenie, które może prowadzić do uszkodzenia mięśnia sercowego i niewydolności serca.
Czym jest kardiomiopatia alkoholowa?
Kardiomiopatia alkoholowa to rodzaj kardiomiopatii, czyli choroby mięśnia sercowego. Jest spowodowana toksycznym działaniem alkoholu na serce. Regularne i nadmierne spożywanie alkoholu prowadzi do uszkodzenia komórek mięśnia sercowego, co osłabia jego strukturę i przyczynia się do zaburzeń funkcjonowania mięśnia sercowego. W efekcie serce staje się mniej skuteczne w pompowaniu krwi, co może prowadzić do niewydolności serca.
Częstość występowania kardiomiopatii alkoholowej wynosi 1-2% wśród wszystkich osób nadużywających alkoholu. Szacuje się również, że nawet do 36% wszystkich kardiomiopatii innych niż kardiomiopatia niedokrwienna - przypisuje się właśnie działaniu alkoholu.
Najczęstszą populacją wiekową dla ACM są mężczyźni w wieku 30-55 lat, nadużywający alkoholu przez ponad 10 lat; ich zachorowalność jest kilka razy większa niż w przypadku kobiet. Wśród kobiet rozpoznaje się około 14% ze wszystkich przypadków kardiomiopatii wywołanej alkoholem.
Przyczyny i czynniki ryzyka
Istnieje kilka czynników mogących zwiększyć ryzyko wystąpienia kardiomiopatii alkoholowej. Jak łatwo się domyślić - w przypadku kardiomiopatii alkoholowej przyczyny choroby bezpośrednio powiązane są z alkoholem i jego nieodpowiednim, nadmiernym spożyciem. Przyczyny i czynniki ryzyka kardiomiopatii to na przykład:
Ważne jest, aby zrozumieć te czynniki ryzyka i podejmować świadome decyzje dotyczące spożycia alkoholu. Unikanie nadmiernego picia i utrzymanie zdrowego stylu życia może zmniejszyć ryzyko rozwoju kardiomiopatii alkoholowej oraz innych powiązanych z alkoholem schorzeń serca.
Kardiomiopatia alkoholowa może przebiegać z objawami zastoinowej niewydolności serca. Symptomy obejmują stopniowo pojawiającą się i pogarszającą duszność. Z powodu arytmii serca obserwowanych w kardiomiopatii alkoholowej mogą wystąpić kołatania serca.
Dysfunkcja rozkurczowa jest najwcześniejszym objawem ACM i jest zwykle widoczna u około 30% pacjentów z wywiadem przewlekłego nadużywania alkoholu, u których nie stwierdza się dowodów na dysfunkcję skurczową ani przerost lewej komory serca. Skurcz i rozkurcz serca to jego podstawowe i niezwykle ważne funkcje, a upośledzenie czynności skurczowej i rozkurczowej może powodować liczne problemy zdrowotne. W wyniku zaburzeń czynności skurczowej i rozkurczowej serca, mięsień nie jest na przykład w stanie na bieżąco zbierać natlenowanej krwi, której potrzebuje organizm. Objawy choroby są tego bezpośrednim następstwem.
Z osłabienia pracy serca wynika także charakterystyczny symptom wykrywany w trakcie osłuchiwania płuc pacjenta przez lekarza - trzeszczenie wynikające z zalegającego w płucach przesięku.
W celu postawienia diagnozy konieczne jest przeprowadzenie dokładnego wywiadu medycznego, badania fizykalnego oraz badań dodatkowych, takich jak elektrokardiogram (EKG) i echokardiografia - szczególnie poznanie obrazu echokardiograficznego czy RTG klatki piersiowej może wskazać na wyraźne nieprawidłowości w obszarze mięśnia sercowego. Badania dodatkowe, które pozwolą ułatwić rozpoznanie choroby, to na przykład badanie krwi.
Najważniejszym czynnikiem diagnostycznym jest jednak wywiad dotyczący przewlekłego spożywania alkoholu przez chorego.
W badaniu fizykalnym pacjenci chorujący na kardiomiopatię alkoholową prezentują niespecyficzne objawy zastoinowej niewydolności serca, takie jak uogólnione wyniszczenie, zanik mięśni, osłabienie, obrzęk. ACM może być również przyczyną tachykardii (najczęstszą jest migotanie przedsionków).
Jeśli chodzi o diagnostykę predyspozycji genetycznej, warto pamiętać, że nie ma specyficznych, celowanych biomarkerów do rozpoznania kardiomiopatii powodowanej alkoholem. Kluczowym elementem diagnostycznym jest brak choroby wieńcowej, której obecność należy wykluczyć w ramach przeprowadzanych przez lekarza badań.
Powyższe badania pozwolą stworzyć spójny obraz kliniczny choroby i potwierdzić jej ewentualną diagnozę.
Wpływ spożywania alkoholu na mięsień sercowy
Spożywanie alkoholu w nadmiarze ma negatywny wpływ na mięsień sercowy. Alkohol powoduje uszkodzenie komórek mięśnia sercowego, co prowadzi do zaburzeń jego struktury i funkcjonowania; dlatego alkohol uznaje się za substancję kardiotoksyczną, znaną ze swojego toksycznego działania.
Kardiotoksyczność wywołaną alkoholem można scharakteryzować jako ostrą i przewlekłą. Ostra kardiotoksyczność może być zdefiniowana jako spożycie alkoholu w dużych ilościach, które sprzyja zapaleniu mięśnia sercowego prowadzącemu do tachykardii. Napad migotania przedsionków to częsta konsekwencja ostrej kardiotoksyczności, rzadziej wystąpić może także migotanie komór.
Przewlekłe spożywanie alkoholu może powodować uszkodzenia wielonarządowe, w tym dysfunkcję mięśnia sercowego. W wyniku nadużywania alkoholu uszkodzony mięsień przestaje w pełni spełniać swoją funkcję.
Różnice między kardiomiopatią alkoholową a kardiomiopatią rozstrzeniową
Kardiomiopatia alkoholowa i kardiomiopatia rozstrzeniowa to powiązane ze sobą schorzenia. Kardiomiopatia alkoholowa to jedna z najczęstszych postaci kardiomiopatii o poznanej etiologii.
Z kolei kardiomiopatia rozstrzeniowa jest chorobą, która prowadzi do rozszerzenia i osłabienia komór serca. Przyczyny rozwoju tej choroby mogą być różnorodne, takie jak czynniki genetyczne, zakażenia wirusowe, niewydolność serca, nadużywanie substancji toksycznych oraz nadużywanie alkoholu. W przypadku kardiomiopatii rozstrzeniowej, nadmierne spożywanie alkoholu jest tylko jednym z potencjalnych czynników ryzyka. W terapii kardiomiopatii rozstrzeniowej najczęściej stosuje się leczenie charakterystyczne dla niewydolności serca.
Kardiomiopatia alkoholowa jest bezpośrednio spowodowana nadmiernym spożyciem alkoholu. To toksyczne działanie alkoholu na serce (kardiotoksyczność) prowadzi do osłabienia mięśnia sercowego i niewydolności serca. W przypadku kardiomiopatii alkoholowej istotnym czynnikiem ryzyka jest ilość i częstotliwość spożywanego alkoholu, jednak to nie jedyne powody powstawania choroby. Ponadto, kardiomiopatia alkoholowa może prowadzić do specyficznych zmian w mięśniu sercowym, takich jak zaburzona struktura białek budujących mięsień sercowy.
Kardiomiopatia alkoholowa jest bezpośrednio związana z toksycznym działaniem alkoholu na serce, podczas gdy kardiomiopatia rozstrzeniowa ma szerszy zakres przyczyn.
Leczenie i porady lekarskie
W leczeniu kardiomiopatii alkoholowej konieczna jest przede wszystkim całkowita abstynencja od alkoholu. Jest to kluczowe, ponieważ dalsze spożywanie alkoholu może pogorszyć stan serca i prowadzić do poważnych powikłań. W przypadku ciężkich objawów i niewydolności serca konieczne może być również zastosowanie leków dobranych przez lekarza oraz monitorowanie i leczenie ewentualnych zaburzeń rytmu serca.
Ponadto istotne jest przestrzeganie porad lekarskich, takich jak zdrowa dieta, kontrola ciśnienia tętniczego, regularne stosowanie leków, aktywność fizyczna dostosowana do stanu zdrowia oraz unikanie substancji toksycznych. Pacjenci z kardiomiopatią alkoholową powinni regularnie uczęszczać na kontrole lekarskie i monitorować stan swojego serca.
Ważne jest również wsparcie emocjonalne i psychologiczne dla pacjentów z kardiomiopatią alkoholową. W przypadku osób uzależnionych od alkoholu kardiomiopatia jest bowiem problemem powiązanym nie tylko ze zdrowiem fizycznym, ale również psychicznym. Choroba ta może mieć poważny wpływ na jakość życia i wymaga dostosowania stylu życia. Wsparcie bliskich osób oraz udział w grupach wsparcia mogą być pomocne dla pacjentów w radzeniu sobie z chorobą i utrzymaniu zdrowego trybu życia.
Choroby sercowo-naczyniowe są najczęstszą przyczyną zgonów na świecie - zaliczające się do nich kardiomiopatie do schorzenia poważne, mogące doprowadzić do śmierci pacjenta. Należy pamiętać o tym również w kontekście kardiomiopatii alkoholowej.
Rokowanie w przypadku kardiomiopatii alkoholowej zależy od wielu czynników, takich jak stopień uszkodzenia mięśnia sercowego, zaawansowanie choroby, stan ogólny pacjenta oraz skuteczność leczenia i zdolność do całkowitej abstynencji od alkoholu. Wczesne wykrycie choroby i podjęcie odpowiednich działań, takich jak zmiana stylu życia i leczenie farmakologiczne, może poprawić rokowanie i jakość życia pacjenta.
Niestety, statystyki pozostają nieubłagane w przypadku kardiomiopatii alkoholowej; wskazuje się na to, że nawet do 50% chorych, u których wykryto kardiomiopatię tego typu, umiera w ciągu najbliższych kilku lat od diagnozy. Łączy się to w dużej mierze z niechęcią do zmiany nawyku spożywania alkoholu w nadmiernych ilościach.
