Zapalenie tarczycy

Tarczyca to niezwykle ważny gruczoł w ciele człowieka Odpowiada za wytwarzanie hormonów tarczycy, które mają wpływ na wiele funkcji ludzkiego organizmu. Nie powinien zatem dziwić fakt, że choroby tarczycy to przypadłości poważne, których nie należy bagatelizować. Skąd biorą się choroby tarczycy, jakie są ich objawy i jak leczyć schorzenia tarczycy? Odpowiedzi na te pytania udzieli poniższy tekst!

Tarczyca - co to takiego?

Tarczyca to jeden z kluczowych dla organizmu gruczołów wydzielania wewnętrznego. Zlokalizowany jest w przedniej części szyi; właśnie dlatego niektóre zmiany chorobowe w obrębie tarczycy dają objawy związane z uciskiem przełyku czy gardła. Od strony hormonalnej - to jeden z najważniejszych organów w ciele człowieka, w związku z czym choroby tarczycy często wpływają na bardzo różne części ciała, powodując szereg zróżnicowanych symptomów.

Od strony anatomicznej - tarczyca to nieparzysty gruczoł dokrewny, który składa się z dwóch płatów, które łączy cieśn. Tarczyca to bardzo dobrze ukrwiony narząd z charakterystyczną tendencją do asymetrii w obrębie płatów; bardzo często płat prawy jest większy od płata lewego. Tarczyca znajduje się w dolnej części szyi, poniżej krtani. Zbudowana z komórek pęcherzykowych oraz komórek odpowiadających za produkcję kalcytoniny.

Magazynuje w sobie hormony: trijodotyroninię (T3), tyroksynę (T4), niezbędne do poprawnego przebieganio procesów metabolicznych w ciele człowieka.

Co to jest zapalenia tarczycy?

Zapalenie tarczycy to - wbrew pozorom - nie określenie jednej, konkretnej jednostki chorobowej. To ogólne pojęcie dla różnych patologii związanych z narządem tarczycy. Chodzi tu na przykład o infekcje wirusowe, bakteryjne, problemy hormonalne, zaburzenia autoimmunologiczne i inne. Część z przypadłości tego typu jest przejściowa i związana na przykład z ciążą. Inne - wymagają leczenia i często stanowią problemy o przewlekłym charakterze.

Zapalenia dzieli się na kilka typów; najważniejsze odmiany to ostre i podostre limfocytowe zapalenie tarczycy, podostre ziarniniakowe zapalenie tarczycy, przewlekłe zapalenie tarczycy (choroba Hashimoto), poporodowe zapalenie tarczycy, naciekowe zapalenie tarczycy (choroba Riedla) i choroba Gravesa-Basedova.

Ostre zapalenie tarczycy - jak je rozpoznać?

Ostre zapalenie tarczycy to schorzenie o podłożu infekcyjnym lub nieinfekcyjnym. W wersji infekcyjnej powodem wykształcenia się choroby są bakterie, w toku choroby może wykształcić się również ropień.

Ostre nieinfekcyjne zapalenie tarczycy pojawia się w wyniku na przykład uszkodzeń tarczycy - mechanicznych lub wywołanych przez inne formy leczenia (np. leczenie radiojodem). Zapalenie tego rodzaju mogą wywołać także odczyny alergiczne czy polekowe.

Objawy ostrego infekcyjnego zapalenia tarczycy są dość charakterystyczne, zatem mogą skłonić pacjenta do skonsultowania ich z lekarzem. Tarczyca staje się obrzęknięta i bolesna, czemu towarzyszą dolegliwości bólowe w okolicach szyi, gardła oraz powiększone węzły chłonne. Częste są również trudności w przełykaniu oraz podrażnienie gardła (chrypka). Symptomy pojawiają się gwałtownie, wyróżniając się na tle objawów niedoczynności tarczycy oraz nadczynności tarczycy, co ułatwia rozpoznanie choroby.

Wraz z rozwojem choroby u pacjenta mogą pojawiać się nowe objawy:

• silniejszy ból towarzyszący ruchom szyi, podczas dotykania skóry w okolicach tarczycy, podczas przełykania
• gorączka, dreszcze, nadmierne pocenie się
• powiększenie węzłów chłonnych
• rumień skóry w okolicy tarczycy

Podostre zapalenie tarczycy - choroba de Quervaina

Podostre zapalenie tarczycy to choroba, która - chociaż występuje zarówno u kobiet, jak i u mężczyzna - częściej dotyka pierwszą z wymienionych płci. Zazwyczaj pojawia się w pomiędzy 30 a 40 rokiem życia, należąc przy tym do grupy schorzeń, których etiologia nie jest do końca znana - zakłada się, że główną przyczyną zapalenia podostrego są najprawdopodobniej infekcje wirusowe.

Objawy podostrego zapalenia tarczycy to między innymi:

• dolegliwości bólowe: promieniujący ból obejmujący uszy, żuchwę, tylną część głowy, bóle mięśniowe, dolegliwości kostno-stawowe
• występujące u niektórych chorych objawy nadczynności tarczycy (biegunka, chudnięcie, biegunki itp.)
• pojawiająca się tymczasowo niedoczynność tarczycy

Diagnozowanie ostrego i podostrego zapalenia tarczycy

Na szczęście - istnieje wiele metod umożliwiających diagnostykę ostrego i podostrego zapalenia tarczycy.

Z pomocą przychodzi tu badanie bioptyczne, czyli popularna biopsja, polegająca na pobraniu fragmentu gruczołu za pomocą specjalnej igły; w tym przypadku wykonywana pod kontrolą USG wraz z badanie histopatologicznym, co umożliwia jasne rozpozanie choroby de Quervaina. Biopsję stosuje się także w diagnostyce ostrych odmian zapalenia tarczycy. Odpowiednie badania zleci lekarz POZ lub specjalista - endokrynolog.

Ostre zapalenie tarczycy diagnozuje się także na podstawie badań ultrasonograficznych i scyntygraficznych.

Leczenie podostrego i ostrego zapalenia tarczycy

Ostre zapalenie tarczycy leczy się na kilka różnych sposobów. Leczenie bakteryjnego zapalenia przewiduje stosowanie farmakoterapii w formie antybiotyków.

W przypadku formy nieinfekcyjnej; zapalenie ustępuje samoistnie, jednak istnieją sposoby, by złagodzić jego nieprzyjemne objawy. Należą do nich niesteroidowe leki przeciwzapalne lub glikokortykosteroidy.
W leczeniu podostrego zapalenia tarczycy stosuje się natomiast steroidy; ich działanie jest niemalże natychmiastowe, a kontynuację leczenia zaleca się przez najbliższych kilka tygodni. W lekkim przebiegu schorzenia stosować można niesteroidowe leki przeciwzapalne, żeby zwalczyć objawy choroby, takie jak gorączka.

Choroba Gravesa-Basedova

Choroba Gravesa-Basedowa (ChGB) to choroba o podłożu autoimmunologicznym. Jest ona główną przyczyną nadczynność tarczycy.

Autoantygen, którym jest receptor TSH (THSR) w toku choroby Gravesa-Basedowa zostaje pobudzony przez przeciwciała anty-TSHR, co z kolei powoduje zwiększenie wydzielania hormonów przez tarczycę, powodując między innymi objawy jej nadczynności.

Etiopatogeneza choroby pozostaje trudna do ustalenia; zakłada się jednak, że ważną rolę w zachorowalności ma podłoże genetyczne. Mowa tu o ważnej roli genu CTLA-4 i HLA-DR3 w powstawaniu choroby. Zwraca się również uwagę na to, że choroba często pojawia się po porodzie, a swoim działaniem dotyka głównie kobiety - zachorowania wśród nich są około dziesięć razy bardziej częste, niż u mężczyzn.

Objawy ChGB związane są z okresami nawracających zaostrzeń i remisji. W wyniku choroby dochodzi do zwłóknienia w obrębie oczodołu, co może prowadzić do upośledzenia ruchomości gałki ocznej i powstania charakterystycznego objawu - wytrzeszczu.

Inne symptomy to:

• kłopoty z sercem (tachykardia, wzrost ciśnienia, kołatanie, szmery)
• spadek masy ciała i masy mięśniowej (pomimo dobrego apetytu)
• dolegliwości żołądkowe (biegunka)
• drażliwość, niepokój, nienaturalne pobudzenie, kłopoty ze skupieniem uwagi
• uczucie ogólnego osłabienia
• zmiany skórne (obrzęk przedgoleniowy)
• kłopoty z libido

W rozpoznaniu choroby pomagają nie tylko objawy kliniczne, ale również badania laboratoryjne. Mowa tu przede wszystkim o badaniu poziomu TSH oraz poziomu wolnych hormonów tarczycy (tyroksyny i trójjodotyroniny). Sprawdzić trzeba będzie również stężenie charakterystycznych dla choroby Gravesa-Basedova autoprzeciwciał- anty-TSHR. Pomocne bywa również USG tarczycy. W przypadku widocznych zmian ocznych - konieczne jest wykonanie tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego oczodołów i ich okolic.

Lecząc ChGB należy skupić się na odpowiedniej farmakoterapii, co pozwoli zwalczyć objawy nadczynności tarczycy. Stosuje się w tym celu tak zwane tyreostatyki. Leczeniu podlega również orbitopatia. Odpowiednie postępowanie przyspiesza remisję, dlatego należy kontynuować je nawet po ustaniu objawów, co zapobiega nawrotom. Nieleczone ChGB i nadczynność tarczycy - mogą powodować poważne konsekwencje dla zdrowia; w tym zawał serca czy udar mózgu.

Choroba Hashimoto

Zapalenie tarczycy Hashimoto to choroba, która może występować przy normalnej, zmniejszonej lub podwyższonej czynności pracy gruczołu. Jednocześnie Hashimoto pozostaje jedną z głównych przyczyn niedoczynności tarczycy. Zazwyczaj rozwija się u kobiet w wieku średnim (w wieku od 30 do 50 roku życia), a zdiagnozowanie choroby (którą czasem określa się także mianem przewlekłego limfocytowego zapalenia tarczycy) nastręcza wielu problemów. Choroba prowadzi do powstawania nacieków zapalnych w obrębie miąższu tarczycy.

Niedoczynność tarczycy, którą wywołuje Hashimoto, to efekt nieleczenia choroby. Zanim do niego dojdzie, choroba objawia się wieloma symptomami, które powinny zachęcić chorego do wizyty u lekarza POZ, który zleci badania diagnostyczne i rozpocznie leczenie.

Objawy Hashimoto to między innymi:

• przewlekłe osłabienie
• wzrost wagi
• zmiany skórne
• wahania nastroju
• ciągłe zmęczenie i brak energii
• dolegliwy ból mięśni i stawów
• problemy z pamięcią i koncentracją
• łamliwe paznokcie

Na szczególną uwagę zasługują symptomy skórne, do których należy zmiana koloru skóry (na bardziej żółtą), łuszczenie się skóry, rogowacenie skóry pięt, plamki na skórze, marmurkowatość skóry, obrzęki dłoni, nóg, palców.

W rozpoznawaniu Hashimoto pomagają badania, które pozwolą na pewne rozpoznanie choroby. Rekomendowane badania, dzięki którym można postawić diagnozę, to między innymi USG tarczycy, badanie stężeń autoprzeciwciał charakterystycznych dla choroby Hashimoto (anty-TG i anty-TPO) oraz określenie poziomu TSH (tyreotropiny).

Sposoby leczenia Hashimoto obejmują przede wszystkim próbę wyrównania stanu hormonalnego pacjenta; w tym celu podaje się hormony tarczycy w postaci tabletek z lewotyroksyną, która działa w sposób podobny, co naturalnie syntezowana w organizmie tyroksyna. Tabletki należy przyjmować na czczo, pół godziny przed śniadaniem, a ich dawka dopasowywana jest do indywidualnych potrzeb pacjenta. Ważnym elementem leczenia choroby Hashimoto jest także odpowiednia dieta.

Więcej na temat choroby przeczytać można w naszym tekście poświęconym chorobie Hashimoto.

Tarczyca to w organizmie człowieka bardzo ważny organ, który wpływa na wiele funkcji naszego ciała. Warto o tym pamiętać i skupiać się na działaniach profilaktycznych, które mogą wpłynąć na wczesne wykrycie chorób tarczycy, które nieleczone mogą prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Obok przyczyn genetycznych - to między innymi stres, zła dieta, szkodliwe używki i zanieczyszczenie środowiska mogą wpływać na powstawanie schorzeń tarczycy. I w tym przypadku - zdecydowanie lepiej jest zapobiegać, niż leczyć!