Dolegliwości układu pokarmowego nie należą do najprzyjemniejszych - często łączą się nie tylko z bólem, ale również ogólnym dyskomfortem, związanym z często występującą u pacjentów niechęcią do rozmawiania z lekarzem o sprawach, które uważają za wstydliwe. Nie inaczej sprawy mają się w przypadku zespołu jelita drażliwego, który zalicza się do chorób bardzo uciążliwych. Jakie są objawy zespołu drażliwego jelita, co powoduje przypadłość i jak ją leczyć? Jeśli interesują Was odpowiedzi na powyższe pytania - zapraszamy do lektury!
Zespół jelita drażliwego - co to jest?
Zespół jelita drażliwego, czasem określany jako IBS (z języka angielskiego: irritable bowel syndrome), jest przewlekłą i nawracającą chorobą czynnościową układu pokarmowego. Inne określenia choroby to na przykład jelito spastyczne lub nerwica żołądka. Chociaż IBS nie jest groźny dla życia i zazwyczaj nie powoduje poważnych powikłań, należy do problemów zdrowotnych, które znacząco wpływają na codzienne życie chorych, obniżając jego jakość.
IBS uważa się za chorobę cywilizacyjną. Oznacza to, że w ostatnich latach, wraz z rozwojem nowych technologii i zmianami trybu życia - zwiększyła się częstotliwość zachorowań na zespół jelita drażliwego. Od strony etiopatologicznej - geneza zespołu jelita drażliwego nie jest do końca jasna. Zauważa się, że na powstawanie choroby wpływają różne mechanizmy. Najważniejszą rolę w tym procesie często przypisuje się zaburzeniom komunikacji jelit z ośrodkowym układem nerwowym. Innym ważnym elementem są zaburzenia mikrobioty jelitowej. Genezę IBS łączy się również z równowagą psychiczną chorego; nie ulega wątpliwości, że do wykształcenia zespołu jelita drażliwego mogą doprowadzić na przykład przewlekłe nerwy, stres, depresja.
Zdając sobie sprawę z przyczyn powstawania zespołu jelita drażliwego - jak najłatwiej można rozpoznać chorobę?
Zespół jelita drażliwego - objawy
Zespół jelita drażliwego posiada szereg typowych objawów. Trzeba jednak pamiętać o tym, że dość łatwo pomylić je z innymi symptomami chorób jelit.
Do charakterystycznych objawów zespołu jelita drażliwego zaliczyć można na przykład:
- ból brzucha
- wzdęcia i gazy
- nudności
- zgaga
- pieczenie w przełyku
- bóle głowy
- biegunki
- zaparcia
- pojawiający się w kale śluz
- częstomocz
Jak widać na podstawie wymienionych powyżej objawów - zespół jelita drażliwego posiada podobne objawy co na przykład niestrawność. Dlatego należy pamiętać o tym, by z każdym przewlekłym problemem zdrowotnym decydować się na kontakt z lekarzem, który pomoże zdiagnozować chorobę.
Trzeba wspomnieć o tym, że wielu chorych cierpiących na zespół jelita drażliwego odczuwa stres i lęki związane z chorobą. Niestety: nie dość, że same w sobie zmniejszają one jakość życia pacjenta, to mogą także powodować zaostrzenie choroby, gdyż IBS łączy się bezpośrednio z zaburzeniami psychicznymi i emocjonalnymi.
Z uwagi na występujące objawy, wyróżnia się kilka postaci drażliwego jelita:
- typ z przewagą zaparć
- typ z przewagą biegunek
- typ mieszany
- typ nieokreślony
Diagnostyka drażliwego jelita - kryteria rzymskie IV
Chociaż zespół drażliwego jelita to przypadłość posiadająca szereg objawów - nie należy do chorób łatwo rozpoznawalnych. Dzieje się tak przez fakt dzielenia większości symptomów z innymi chorobami, które mogą wpływać na jelito grube, jelito cienkie i inne elementy układu pokarmowego.
By ułatwić i usprawnić proces diagnostyki zespołu jelita drażliwego - w latach siedemdziesiątych zaproponowano szereg kryteriów diagnostycznych, tak zwane Kryteria Manninga. W latach dziewięćdziesiątych pojawiły się bardziej aktualne Kryteria Rzymskie, które w 2016 roku doczekały się swojej IV wersji, stanowiącej współcześnie podstawę diagnostyki IBS. To właśnie Kryteria Rzymskie zaproponowały rozróżnianie czterech typów drażliwego jelita. Oprócz tego - kryteria umożliwiają łatwiejsze odróżnienie IBS od chorób takich jak SIBO, choroba trzewna, nieswoiste zapalenie jelit, których objawy często nakładają się na objawy drażliwego jelita.
Kryteria Rzymskie wyróżniły także ból brzucha jako szczególnie ważny objaw zespołu jelita drażliwego oraz skalę uformowania stolca. Dzięki narzędziu, jakim są Kryteria Rzymskie, lekarz może zdecydowanie łatwiej rozpoznawać i diagnozować zespół jelita drażliwego.
Zespół jelita drażliwego - jakie leki
Po rozpoznaniu choroby - należy przystąpić do jej leczenia. Niestety, biorąc pod uwagę to, że aktualnie nie są znane jednoznaczne przyczyny choroby, terapia przyczynowa nie wchodzi w grę. Pomimo to - istnieją sposoby leczenia IBS.
Jelito drażliwe to dolegliwość przewlekła, która u wielu chorych ma charakter nawracający, mogąc towarzyszyć im nawet przez całe życie. W tym świetle - konieczne jest wypracowanie planu leczenia choroby w szerszej perspektywie. Dobrym początkiem jest zmiana trybu życia; pozytywny wpływ na chorobę mają np. regularne spacery, uprawianie sportu, walka ze stresem, wysypianie się, zdrowa dieta dopasowana do indywidualnych potrzeb.
Elementem terapii choroby jest również uważne rozpoznanie czynników, które mogą powodować jej nasilenie. Mowa tu nie tylko o pokarmach, które mogą prowokować u chorego dolegliwości związane z IBS, ale także o unikaniu np. stresu.
Jeśli dieta, zmiana trybu życia, ewentualne leczenie psychologiczne - nie poprawią sytuacji chorego, z pomocą przyjdą leki, które skutecznie zwalczą najbardziej problematyczne objawy. Ból oraz wzdęcia zlikwidują leki rozkurczowe lub ryfaksymina, z zaparciami poradzą sobie plekanatyd lub makrogole, a biegunkę pomoże opanować na przykład loperamid.
Powszechnie zaleca się także stosowanie probiotyków. Badania wskazują na to, że u chorych z IBS pomagają one na wzdęcia, gazy i dolegliwości bólowe. Nie na leży jednak stosować dowolnych probiotyków, gdyż ich wpływ na organizm chorego z IBS jest szczepozależny. Zażywanie probiotyków i innych leków - należy skonsultować z lekarzem rodzinnym.
Zespół jelita drażliwego - dieta
Co jeść przy zespole jelita drażliwego? Na szczęście istnieją jasne wskazówki!
Najważniejsze jest usunięcie z diety produktów powodujących nasilenie dolegliwości - często są to używki, żywność bogata w konserwanty.
Podstawą dietetyki w przypadku IBS jest również stosowanie błonnika rozpuszczalnego. Jest to szczególnie ważne w przypadku chorych cierpiących na postać zaparciową drażliwego jelita.
Badania wskazują na to, że nawet 80% chorych na IBS jednocześnie choruje na SIBO - zespół rozrostu bakteryjnego. Chorym z tej grupy warto jest wprowadzić dietę ograniczającą produkty takie jak na przykład pszenica, mleko, nabiał, czerwone mięso, kofeina, sorbitol i ksylitol.
Statystyki wskazują na to, że 20% chorych na IBS w Polsce - cierpi również na nietolerancję laktozy. W takich przypadkach koniecznością jest stosowanie diety wykluczającej produkty mleczne z jadłospisu chorego.
Odradza się natomiast stosowanie diety bezglutenowej.
By możliwie najszybciej wykryć IBS i przystąpić do leczenia przypadłości - trzeba pamiętać o tym, by nie lekceważyć jej objawów. Biegunka kojarzy się wielu osobom z przypadłością niegroźną - jeśli jednak nie mija w ciągu kilku dni, jest to odpowiedni sygnał, by udać się do lekarza, który pomoże zdiagnozować problem i wybrać metodę jego leczenia!
