miazdzyca
8 min. czytania

Miażdżyca

Miażdżyca to przewlekła choroba, która pojawia się w wyniku zatoru naczyniach krwionośnych. Jak przeciwdziałać jej rozwojowi, a gdy już się pojawi - jak skutecznie ją leczyć?

  1. Strona główna
  2. /Twoje zdrowie
  3. /Co leczymy
  4. /Miażdżyca

Miażdżyca

Choroby przewlekłe to najczęściej niezakaźne dolegliwości charakteryzujące się długim okresem trwania. Cechują się różnym nasileniem objawów, jednak zazwyczaj wymagają od chorych dużego zaangażowania; nie tylko w zakresie starannego przyjmowania leków, ale również w kwestii zmiany nawyków żywieniowych, stylu życia i innych. Jedną z chorób przewlekłych, która zasługuje na szczególną uwagę, jest miażdżyca uogólniona. Czym jest miażdżyca, skąd bierze się miażdżyca, jakie są jej objawy?

Coś Cię niepokoi? Zasięgnij porady

Zarejestruj się

Choroby przewlekłe - co to takiego?

Choroby przewlekłe to długotrwałe zaburzenia, często występujące jako problemy postępujące. Istnieją liczne definicje chorób przewlekłych, które najczęściej skupiają się na okresie trwania przypadłości - niektóre z nich zakładają, że choroba przewlekła oznacza minimum trzymiesięczny stan, który wymaga przedłużonej hospitalizacji lub innej formy terapii (np. farmakoterapii).

Za choroby przewlekłe uznaje się wiele chorób o charakterze nawracającym, nawet te, które cechuje okres remisji, czyli czas, w którym choroba nie wykazuje objawów.

Warto zwrócić uwagę na to, że choroby przewlekłe to współcześnie poważny problem cywilizacyjny. O ile jeszcze kilkadziesiąt lat wcześniej to choroby o nagłym, ostrym przebiegu oraz urazy stanowiły główną przyczynę zgonów - o tyle współcześnie ta tendencja uległa zdecydowanej zmianie. Wzrost występowania chorób cywilizacyjnych (nazywany czasem epidemią), związanych ze złą dietą, nawykami żywieniowymi, kiepskim stylem życia, zanieczyszczeniami środowiska i brakiem aktywności fizycznej oraz dłuższym życiem, przełożył się na ogromną coroczną liczbę zgonów wśród osób w każdym wieku - właśnie w wyniku problemów zdrowotnych o przewlekłym charakterze.

Również miażdżyca uznawana jest za przewlekłą chorobę cywilizacyjną.

Miażdżyca - co to takiego?

Miażdżyca to przewlekła choroba cywilizacyjna, która powoduje powstawanie charakterystycznych zmian w tętnicach. Co to oznacza w praktyce?

Między innymi to, że wiele czynników chorobotwórczych jest w tym przypadku powiązanych z klasycznymi dla chorób cywilizacyjnych zachowaniami wywołującymi choroby.

Choroby cywilizacyjne, nazywane czasem chorobami społecznymi, związane są z szybkim rozwojem cywilizacyjnym świata, który przyczynia się do zwiększonego stresu, złego trybu życia, kiepskiej diety, nadużywania używek, braku odpoczynku, zanieczyszczeń powietrza, wody i gleby. Stanowią współcześnie - według danych WHO - główną przyczynę zgonów ludzi na całym świecie w skali roku.

Miażdżyca, będąca postępującą i przewlekłą chorobą tętnic, określana jest czasem jedną z najważniejszych chorób cywilizacyjnych XXI wieku. Szacuje się, że w Polsce około kilkudziesięciu procent wszystkich corocznych zgonów wywoływanych jest przez choroby krążenia - w tym miażdżycę.

Miażdżyca - przyczyny

Warto pamiętać, że miażdżyca powstaje w wyniku uszkodzenia wewnętrznie ułożonych warstw ścian naczyń tętniczych. W wyniku tego zaburzona zostaje praca tętnic, wykształcają się stany zapalne, aktywują komórki układu odpornościowego. Następstwem takiego stanu rzeczy jest odkładanie się lipidów w tętnicach (nacieczenia lipidowe), które z czasem tworzą blaszki miażdżycowe.

Istnieje wiele przyczyn miażdżycy - wiele z nich zaliczyć można jednak do przyczyn związanych z tempem rozwoju cywilizacji. Czynniki ryzyka miażdżycy to na przykład:

  • wiek - miażdżyca częściej występuje o osób starszych
  • płeć - w większości przypadków miażdżyca dotyka mężczyzn
  • nieodpowiednia dieta - spożywanie produktów tłustych i posiłków typu “fast food”, które wpływają na wysoki cholesterol
  • otyłość
  • używki - alkohol, papierosy i inne
  • niska aktywność fizyczna
  • genetyka - występowanie miażdżycy u innych członków rodziny
  • inne choroby przewlekłe - cukrzyca, dyslipidemia i inne
  • nadmiar kwasów tłuszczowych - kwasy tłuszczowe omega 6 wykazują działanie, które może prowadzić do rozwoju stanów zapalnych i zmian miażdżycowch. Wskazuje się także, że również spożywanie innych nasyconych kwasów tłuszczowych może powodować powstawanie i rozwój miażdżycy.

Cholesterol i jego estry to jednak główna przyczyna miażdżycy. Należy jednak brać pod uwagę to, że wysokie stężenie tłuszczów we krwi może występować u osoby chorej z wielu różnych powodów - nie zawsze przyczyną jest na przykład nieodpowiednia dieta.

Objawy miażdżycy

Miażdżyca to choroba przewlekła, która może rozwijać się latami, zanim doprowadzi do jakichkolwiek nieprawidłowości w działaniu organizmu, które mogą dawać wyraźne objawy w postaci charakterystycznych symptomów. Między innymi dlatego miażdżyca jest chorobą kiepsko wykrywalną oraz często bagatelizowaną przez chorych. Trzeba jednak wiedzieć, że nieleczona miażdżyca prowadzi do rozwinięcia powikłań, które mogą zagrażać zdrowiu i życiu chorego. Bardzo często to powikłania miażdżycy skutkują objawami, dzięki którym zostaje ona rozpoznana.

Zmniejszenie światła tętnic, czego przyczyną jest blaszka miażdżycowa, wykształcająca się w tętnicy, skutkuje mniejszym przepływem krwi (wywołując niedokrwienie), które to powoduje niedotlenienie narządów. W najgorszym przypadku może doprowadzić do całkowitego zamknięcia światła naczyń tętniczych.

Sprawdź również nasze inne teksty:

Jednym z objawów miażdżycy w naczyniach wieńcowych jest ból wieńcowy. Jeśli miażdżyca obejmuje zakresem swojego działania jedną z tętnic wieńcowych (które zaopatrują w krew serce), mówi się o występowaniu u chorego choroby wieńcowej. Ból wieńcowy nasila się przy wysiłku i ustępuje szybko po jego zaprzestaniu - jest odczuwalny w okolicach klatki piersiowej, zlokalizowany za mostkiem i może promieniować do innych rejonów ciała; aż po szyję, bark, ramię czy żuchwę (jeśli nie ustępuje w spoczynku - mamy do czynienia z dławicą niestabilną lub zawałem, w przypadku których konieczne jest niezwłoczne wezwanie pogotowia). Choroba wieńcowa (znana także jako choroba niedokrwienna serca) może prowadzić do jednego z najpoważniejszych powikłań miażdżycy, czyli martwicy mięśnia sercowego (zawału serca). Do zawału serca dochodzi w efekcie wytworzenia w tętnicy zakrzepu, który pojawia się po pęknięciu blaszki miażdżycowej. Zawał serca to jeden z głównych powodów, dla których miażdżyca nie powinna być pod żadnym pozorem bagatelizowana.

Ból w okolicach łydek, który pojawia się podczas wysiłku - to kolejny objaw miażdżycy, określany jako chromanie przestankowe. Ból powodowany jest przez tętnice, które odpowiadają za przepływ krwi do kończyny dolnej, w szczególności do podudzia. Podobnie jak w przypadku bólu wieńcowego - mija w ciągu kilku chwil po ustaniu wysiłku fizycznego.

Inne symptomy może dawać zwężenie się tętnic szyjnych i kręgowych. Tętnice te transportują krew do mózgu, są zatem szczególnie ważne dla prawidłowego działania organizmu każdego człowieka. Zwężenie tętnic szyjnych i kręgowych nie zawsze występuje w sposób objawowy, jednak z całą pewnością szczególną uwagę należy zwrócić na wszelkiego rodzaju niedowłady, zaburzenia czucia, zaburzenia mowy czy problemy z widzeniem - są to objawy niedokrwienia mózgu, które często wskazują na problemy z tętnicami. Kłopoty z tętnicami szyjnymi i kręgowymi mogą mieć zdecydowanie poważniejsze efekty, niż problemy z dopływem krwi do kończyn dolnych czy górnych; w tym przypadku należy liczyć się z udarem niedokrwiennym, który powstaje wtedy, gdy tętnica dostarczająca krew do mózgu przestaje być drożna. Udar mózgu może prowadzić do poważnych powikłań - w tym, podobnie jak zawał serca, do śmierci pacjenta.

Diagnozowanie miażdżycy

Miażdżyca bardzo często pozostaje nierozpoznana aż do późnego etapu choroby, kiedy zaczynają występować najpoważniejsze powikłania, prowadzące do na przykład zawału serca i udaru mózgu.

Wcześnie rozpoznana miażdżyca pozwala na szybkie podjęcie leczenia, które w przyszłości może uratować życie chorego. W jaki sposób bada się miażdżycę? Istnieją badania, które pozwalają na ocenę stanu chorego w kontekście miażdżycy. Są to między innymi:

  • morfologia krwi - podstawowe badanie, które pozwala na zdiagnozowanie wielu chorób. W przypadku miażdżycy - umożliwia wykrycie parametrów stanu zapalnego, co może wskazywać na miażdżycę
  • lipidogram - pozwala oznaczyć stężenie triglicerydów, cholesterolu całkowitego oraz cholesterolu frakcji lipoproteinowych (LDL i HDL).
  • stężenie glukozy we krwi - to jedno z podstawowych badań określających poziom cukru we krwi; cukrzyca, która często towarzyszy miażdżycy, może być rozpoznana właśnie w ten sposób

Oprócz tego wykonać można także oznaczenie apolipoproteiny A, B oraz lipoproteiny A, które stanowią genetyczne czynniki ryzyka miażdżycy.

Uzupełnienie wyżej wymienionych badań stanowią badania obrazowe, które pozwala ocenić stan wnętrza tętnic. USG Doppler pozwala ocenić stan tętnic i żył na podstawie zmian częstotliwości fal ultradźwiękowych, które odbijają się od krwinek płynących w naczyniach krwionośnych - co nazywane jest właśnie efektem Dopplera. Rozpoznanie miażdżycy umożliwia rozpoczęcie leczenia choroby.

Leczenie miażdżycy

Istnieje kilka metod leczenia miażdżycy, które zależne są od poziomu zaawansowania choroby.

Zarówno profilaktyka miażdżycy, jak i jej leczenie, obejmuje odpowiednią dietę. Zdrowa dieta i odpowiednie odżywianie to podstawa profilaktyki wielu chorób, dlatego dobrane do potrzeb chorego posiłki mogą przy okazji pomóc również na inne dolegliwości.

Główną zasadą diety w przypadku miażdżycy - którą warto ustalić z lekarzem lub dietetykiem - jest ograniczenie tłuszczów, a w szczególności tłuszczów zwierzęcych. Zmiany w jadłospisie powinny obejmować również odstawienie cukrów prostych i soli.

Co w takim razie należy włączyć do diety miażdżycowej? Dieta miażdżycowa opiera się o produkty, które dostarczą organizmowi wszystkich składników odżywczych, minerałów i witamin, których potrzebuje, przy jednoczesnym wyeliminowaniu tłuszczy nasyconych, cukrów i innych wspomnianych wcześniej elementów diety. W diecie miażdżycowej stawia się na tłuszcze nienasycone i błonnik, za który będą odpowiadać codziennie spożywane owoce i warzywa, ale również zboża, ryby i wszystkie te produkty, które pozwolą obniżyć poziom cholesterolu we krwi. W diecie miażdżycowej sugeruje się pacjentowi spożywanie takich produktów jak oleje roślinne, produkty zbożowe, czosnek, imbir, siemię lniane, orzechy, pestki, nasiona, ryby, owoce, warzywa, jogurty i mleko (odtłuszczone).

Dieta miażdżycowa dostarcza organizmowi witamin z grupy B, które pozwalają zminimalizować szansę powstania miażdżycy - dlatego uważa się ją za świetne działanie profilaktyczne.

Dietę miażdżycową warto połączyć z aktywnością fizyczną. Ćwiczenia poprawiają ogólną pracę układu krążenia, pomagają spalać tłuszcz, co prowadzi do zmniejszenia masy ciała i redukowania cholesterolu, skutecznie zapobiegając miażdżycy, ale także pomagając walczyć z już rozwiniętą chorobą. Utrzymanie prawidłowej masy ciała, którą gwarantują ćwiczenia, to ważny krok w kierunku ogólnej poprawy samopoczucia - nie tylko w kontekście miażdżycy. Nawet proste ćwiczenia - takie jak aerobik, jazda na rowerze, gimnastyka, pływanie czy sporty drużynowe - pozwolą polepszyć kondycję chorego.

Nie zawsze dieta miażdżycowa i sporty to dość, by poradzić sobie z miażdżycą. W takich przypadkach chorobę można próbować kontrolować poprzez dodatkowe zastosowanie farmakoterapii; mowa tu o lekach obniżających stężenie cholesterolu we krwi.

Poważne zmiany w naczyniach tętniczych, rozległe zwężenia światła tętnic i inne zmiany miażdżycowe - leczyć można, korzystając z metod chirurgicznych. Jednym z inwazyjnych sposobów leczenia tarczycy jest endarterektomia, która polega na operacyjnym usunięciu blaszki miażdżycowej. Innym sposobem jest ominięcie zwężonej tętnicy poprzez tak zwany by-pass, czyli pomost naczyniowy, który umożliwi swobodny dopływ krwi do narządów. Także plastyka endowaskularna (wraz ze wszczepieniem specjalnego stenu) pozwala leczyć zwężone tętnice.

Sprawdź placówki Jutro Medical:

Tętnica pełni w organizmie człowieka niezwykle ważną rolę, dostarczając do organów i narządów krew, a wraz z nią - tlen i substancje odżywcze niezbędne do zdrowego funkcjonowania. Nieprawidłowe funkcjonowanie tętnic - które wywołuje miażdżyca - prowadzi do wielu powikłań, takich jak zawał serca czy udar mózgu, które w rezultacie skutkować mogą śmiercią chorego. Pamiętać warto o tym, że profilaktyka miażdżycy jest naprawdę łatwa - wystarczą odpowiednie ćwiczenia i dieta, by móc ustrzec się przed tą potencjalnie śmiertelną chorobą. Ostatecznie, jeśli występują już pierwsze objawy choroby, niezwłoczne zgłoszenie się do lekarza pozwoli ograniczyć ryzyko wystąpienia najpoważniejszych skutków choroby!

Zobacz też:

Choroby przewlekłe

Migotanie przedsionków (arytmia)

Migotanie przedsionków (arytmia) to groźna choroba, która objawia się zaburzeniem prawidłowego rytmu serca u pacjenta. Wyjaśniamy, jakie są jej najczęstsze objawy.

Skórne

Czyrak

Czyrak to bolesna zmiana skórna powodowana przez gronkowca złocistego. Prawidłowe leczenie czyraka zależy do właściwego rozpoznania choroby.

Zdrowie psychiczne

Nerwica

Nerwica to choroba niszcząca relacje pacjenta z otoczeniem. Sprawdź jak prawidłowo diagnozować i leczyć nerwicę.

Jutro Medical jest podmiotem leczniczym wpisanym do krajowego rejestru. Czytaj więcej

Wszelkie prawa zastrzeżone przez Jutro Medical Sp. z o.o.