Nerwica

Choroby cywilizacyjne, do których należy szeroka grupa przypadłości powstających w wyniku rosnącego tempa rozwoju technologii, stanowią jedną z głównych przyczyn zgonów na całym świecie. Choroby cywilizacyjne i ich powikłania wpływają nie tylko na ciało, ale również na zdrowie psychiczne, czego dowodem może być kwalifikowana jako przykład choroby cywilizacyjnej depresja. Innym cywilizacyjnym zaburzeniem psychicznym jest nerwica, na którą - według najnowszych statystyk - chorować może nawet co trzeci Polak. Skąd bierze się nerwica, jakie są jej objawy i jak z nią walczyć?

Choroby cywilizacyjne - wielki problem XXI wieku

Choroby cywilizacyjne to jeden z najistotniejszych problemów medycznych XXI wieku. Ich występowanie, szczególnie w krajach wysokorozwiniętych, wzrasta z roku na rok. Stanowią aktualnie najważniejsza przyczynę zgonów na całym świecie.

Choroby cywilizacyjne to między innymi otyłość, cukrzyca i nowotwory - ale także schorzenia psychiczne, takie jak depresja czy nerwica. Szczególnie duże żniwo ofiar zbierają - oprócz raka - choroby układu sercowo-naczyniowego.

Choroby cywilizacyjne dotykają osób w każdym wieku - przyczyny ich powstawania są liczne, jednak zawsze powiązane z tempem rozwoju cywilizacyjnego i technologicznego. Stres, brak snu, przemęczenie - to między innymi te problemy, bardzo często wynikające z nieodpowiedniego trybu życia, prowadzą do rozwoju cywilizacyjnych zaburzeń psychicznych. Podobnie sprawy mają się w przypadku nerwicy.

Nerwica - przyczyny powstawania choroby

Skąd bierze się nerwica? Zaburzenia lękowe, jak często określa się nerwicę, powstają z wielu powodów.

Badania wskazują na to, że przyczyn powstawania nerwicy podzielić należy na czynniki środowiskowe i genetyczne.

Czynnikiem ryzyka jest w przypadku nerwicy obecność choroby w historii chorób rodziny. Szansę na zachorowanie na nerwicę zwiększają nie tylko odnotowane zaburzenia lękowe, ale także również i inne problemy natury psychicznej.

Od strony środowiskowej czynniki ryzyka zaburzeń nerwicowych to na przykład przewlekły, długotrwały stres, przebyte traumy, wyniesione z dzieciństwa kłopoty emocjonalne, konflikty wewnętrzne. Wpływ na powstawanie nerwicy może mieć również nieodpowiednia dieta - chorobę wiąże się na przykład z nadmiarem kofeiny w organizmie, ale również z przyjmowanymi aktualnie lekami.

Do powstawania nerwicy prowadzić mogą różnego rodzaju choroby fizyczne, takie jak na przykład arytmia serca czy problemy hormonalne.

Czynniki ryzyka nerwicy i przyczyny jej powstawania często zależą od rodzaju nerwicy, na którą cierpi pacjent.

Nerwica - rodzaje choroby

Definiując pojęcie nerwicy warto wiedzieć, że konkretne ramy przypadłości najłatwiej opisuje się w kontekście poszczególnych rodzajów choroby. Istnieje wiele typów nerwicy, które należy opisywać biorąc pod uwagę ich konkretne objawy, przyczyny powstawania i sposoby terapii.

Nerwica może występować u pacjenta na przykład w formie nerwicy natręctw, czyli zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego, które zmusza do chorobliwego powtarzania pewnych konkretnych czynności, takich jak na przykład mycie rąk, zamykanie drzwi. Chorym towarzyszą natrętne myśli związane z koniecznością powtarzania określonych zachowań w rytualny, pozbawiony pierwotnego znaczenia sposób - ręce pacjenta nie muszą wymagać wyczyszczenia, by pojawiła się kompulsywna konieczność ich wyczyszczenia.

Innym rodzajem nerwicy są różnorodne zaburzenia lękowe. Nerwice lękowe mogą przyjmować formę fobii, takich jak fobia społeczna. Fobie charakteryzują się silnym i irracjonalnym lękiem przed konkretnym bodźcem, jak na przykład pająki, ciemność czy duże grupy ludzi. W przypadku zetknięcia się z bodźcem wywołującym fobie - pacjent doświadcza nasilenia objawów, które mogą objawiać się atakami paniki, dusznościami, kołataniem serca, wymiotami.

Uogólnione zaburzenia lękowe, znane także jako GAD (Generalized Anxiety Disorder), to kolejny rodzaj zaburzeń nerwicowych. Przyjmuje się, że samo GAD może dotyczyć około 4% populacji osób dorosłych na całym świecie. Uogólnionym zaburzeniom lękowym towarzyszą symptomy somatyczne, które swoje podstawy mają w psychice chorego, takie jak na przykład bóle mięśni czy odczucie dławienia się. Nerwice potocznie określane jako nerwica serca czy nerwica żołądka to rodzaj nerwicy wegetatywnej o podłożu psychosomatycznym.

Specyficzny rodzaj nerwicy to także dystymia, określana czasem jako nerwica depresyjna lub “depresja mniejsza”. Chociaż z depresją dystymię łączy kilka objawów (obniżony nastrój, przygnębienie, spadek nastroju bez konkretnej przyczyny), chorób nie należy mylić; w odróżnieniu od depresji, leczenie dystymii nie nastręcza tak poważnych problemów.

Powszechnie określany jako “atak paniki”, zespół lęku panicznego również stanowi rodzaj zaburzenia lękowego. Podobnie jak w przypadku fobii, nasilenie lęku może występować pod wpływem bodźca, ale w wielu przypadkach pojawia się także samoistnie, co utrudnia odpowiednie zdiagnozowanie problemu. Atak nerwicy lękowej wywołuje w chorym poczucie zagrożenia, ucisk w klatce piersiowej, napięcie mięśni i drżenie.

Jak widać na przykładzie wymienionych powyżej rodzajów nerwicy - istnieje wiele zaburzeń lękowych, które charakteryzują się specyficznymi symptomami. Jakie jeszcze objawy nerwicy można wyróżnić?

Objawy zaburzeń lękowych

Nerwica, obejmująca swoją nazwą szeroki wachlarz zaburzeń lękowych, wyróżnia się różnorodnymi objawami. Ilość symptomów w wielu przypadkach utrudnia odpowiednie diagnozowanie zaburzeń lękowych. Sytuacji nie ułatwia to, że sami chorzy bardzo często błędnie interpretują objawy (w szczególności psychosomatyczne), zakładając, że źródłem problemu jest zdrowie fizyczne. Wiedząc to - na jakie objawy należy zwracać uwagę, jeśli podejrzewa się u siebie nerwicę?

Nerwica lękowa objawia się najczęściej symptomami takimi jak uczucie niepokoju i wewnętrznego napięcia, drażliwość, kłopoty z koncentracją i problemy z utrzymaniem wagi, problemy ze snem, wzmożone napięcie mięśniowe.

Nerwica natręctw, która wywołuje u pacjenta kompulsywną konieczność rytualnego powtarzania konkretnych czynności, objawia się występowaniem niechcianych myśli, wyobrażeń i silnej potrzeby ich realizowania. Jak sama nazwa wskazuje, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne dzielą się na symptomy związane z obsesją i kompulsją. Te pierwsze to na przykład natręctwa i uleganie nieodpowiednim impulsom, a te drugie - rytualne zachowania rozładowujące napięcie psychiczne, lęk i niepokój.

Omówiona wcześniej nerwica depresyjna charakteryzuje się objawami, które mogą wydawać się podobne do tych występujących w przypadku depresji: obniżony nastrój, smutek, niemożność czerpania radości z czynności, które wcześniej łączyły się z poprawą humoru, jak np. hobby.

Nerwica żołądka i nerwica serca to zaburzenia psychosomatyczne; w ich przypadku objawy somatyczne (cielesne) wynikają bezpośrednio z podłoża psychologicznego. Objawy tego typu schorzeń to na przykład biegunka, nudności czy wymioty i inne dolegliwości układu pokarmowego w przypadku nerwicy żołądka, a w przypadku nerwicy serca - lęki, ataki paniki, uczucie przyspieszonego bicia serca i zmiany jego rytmu. Nerwica serca często rozpoznawana jest przez pacjentów jako potencjalny zawał serca.

Ataki paniki, czyli lęk napadowy, wyróżniają się takimi objawami jak parestezja, pocenie się, zawroty głowy, strach i niepokój, przyspieszone bicie serca, duszności.

GAD - czyli nerwica wegetatywna, zespół lęku uogólnionego - wyróżnia się szeregiem objawów, które wiele osób łatwo utożsami z “typową” nerwicą; są one dość charakterystyczne i wpisują się w ramy rozpoznawalnych reakcji nerwicowych. Należą do nich na przykład:

• duszności
• drżenie rąk
• kołatanie i przyspieszone bicie serca
• czerwienienie i pocenie się
• ból i ucisk w klatce piersiowej
• ból i zawroty głowy
• odczuwanie nudności
• omdlenia

Trzeba pamiętać, że oprócz objawów neurologicznych - nerwica może wywoływać także problemy dermatologiczne, których symptomem może być dokuczliwy świąd, pieczenie i ból skóry, wysypka.

Biorąc pod uwagę nie tylko liczne typy nerwicy, ale również zróżnicowane objawy zaburzeń lękowych - w jaki sposób przebiega diagnozowanie osób z zaburzeniami psychicznymi?

Diagnozowanie nerwicy - wstęp do leczenia przypadłości

Diagnozowanie nerwicy często należy do niełatwych zadań. Pacjenci, którzy udają się do lekarza, bardzo często błędnie analizują symptomy psychosomatyczne jako objawy innych chorób. Dodatkowo, objawy zaburzeń lękowych różnią się między sobą; stąd zupełnie inne symptomy wyróżniają na przykład nerwicę natręctw i GAD.

Na szczęście - pomimo potencjalnie trudnego zadania, lekarze są przygotowani do odpowiedniego diagnozowania pacjentów w zakresie nerwicy. Specjaliści analizują objawy pacjentów pod kątem tak zwanych objawów osiowych, czyli tych, które występują w każdym rodzaju nerwicy. Należą do nich na przykład lęk i zaburzenia wegetatywne.

Podstawą uzyskania informacji na temat objawów jest oczywiście badanie lekarskie, ale także i badanie psychiatryczne, podczas którego lekarz może uzyskać od pacjenta wiele informacji na temat aktualnego stanu zdrowia, stylu życia, przebytych chorób, diety, objawów choroby, sytuacji w których symptomy pojawiają się lub nasilają itp. Dane zebrane podczas wywiadu czasami należy dodatkowo uzupełnić lub rozwinąć, w czym pacjentowi mogą pomóc specjaliści tacy jak na przykład neurolog, który mógłby wykonać badania neurologiczne, które wykluczałyby inne choroby niż nerwicę. Psychoterapeuta może na tym etapie diagnozowania pomóc przeprowadzając dodatkowe badania na przykład z zakresu osobowości pacjenta.

Jeśli wyżej wymienione czynności potwierdzą diagnozę nerwicy i pozwolą ustalić jej rodzaj - możliwym będzie przejście do leczenia choroby.

Leczenie nerwicy

Nerwica to poważne zaburzenie funkcjonowania, które wpływa na praktycznie wszystkie wydarzenia życiowe pacjenta. Skutecznie utrudnia codzienne funkcjonowanie nie pozostawiając żadnych wątpliwości co do prostego faktu - nerwica bezsprzecznie wymaga leczenia. Skuteczne leczenie nerwicy pod każdą postacią pozwala na wyeliminowanie najsilniejszych objawów tarczycy oraz zminimalizowanie ataków nerwicy. W wielu przypadkach umożliwia pacjentom ulgę, całkowicie zwalczając przykry problem, jaki stanowią nerwice każdego rodzaju. W jaki sposób leczy się nerwicę?

Podstawą leczenia nerwicy jest bez wątpienia psychoterapia, bardzo często w formie techniki behawioralno-poznawczej. Psychoterapeuta pomaga, przy pomocy sprawdzonych metod terapeutycznych, na przykład zmniejszyć stres pacjenta czy zminimalizować lęki.

By terapia z pomocą psychoterapeuty mogła jak najszybciej okazać się przydatna i przynieść ulgę pacjentowi - najczęściej do opieki nad chorym włącza się również psychiatrę i farmakoterapię. To podejście stosuje się szczególnie w przypadku silnych nerwic o dużym natężeniu; wprowadzenie leków umożliwia wyciszenie objawów i skupienie się na psychoterapii.

Ważną rolę w leczeniu nerwicy ma także dieta, której wpływ na zdrowie pacjenta bywa bagatelizowany; jest to podejście błędne, które skutecznie obniża tempo terapii. Odpowiednia dieta, bogata w kluczowe minerały i witaminy (takie jak kwas foliowy, kwasy omega - 3, magnez, witamina D) może być kluczem do szybkiej poprawy nastroju chorego.

Nerwica to poważne zaburzenie, które na całym świecie dotyka według statystyk od kilku, do nawet kilkudziesięciu procent ludzi w trakcie całego ich życia. To niezwykle poważny problem, który wpływa nie tylko na życie samych pacjentów, ale również ich najbliższych. Właśnie dlatego warto przyglądać się potencjalnym objawom nerwicy ze szczególną uwagą, by - po ich wystąpieniu - udać się do lekarza pierwszego kontaktu, który zdiagnozuje problem i w razie potrzeby skieruje pacjenta do specjalisty takiego jak psychoterapeuta, psychiatra czy neurolog.